Veilig werken in zuurkasten is ontzettend belangrijk, omdat er wordt gewerkt met gevaarlijke stoffen. Naast de standaard veiligheidsregels, zijn er extra maatregelen om veilig te werken met zuurkasten in het laboratorium. En het is belangrijk om hiervan op de hoogte te zijn, want schijnveiligheid zorgt voor gevaarlijke situaties.
Wat is een zuurkast?
Een zuurkast (ook wel trekkast genoemd) wordt nog wel eens verward met een flow kast. Flow kasten worden gebruikt om steriel te werken en ze blazen verse, steriele lucht de kast in. Zuurkasten in het laboratorium zuigen gevaarlijke stoffen op en voeren deze op een geïsoleerde manier af. Er zijn ook zuurkasten die de lucht filteren en recirculeren.
Ze worden gebruikt wanneer er gewerkt wordt met ziekmakende biologische agentia en gevaarlijke stoffen zoals CMR-, SENS-, ontvlambare- en vluchtige stoffen. De zuurkast afzuiging voorkomt inhalering van schadelijke stoffen en het glas dient tevens als spatscherm.
Wanneer je werkt met gevaarlijke stoffen kan het gevolg van een ongeluk erg groot zijn. Ook al werk je in een speciale kast, het dragen van de juiste bescherming is essentieel.
Draag een bril, labjas en handschoenen
Doe een veiligheidsbril op en draag een labjas met lange mouwen en doe deze ook dicht. Wanneer je werkt met bijtende stoffen, of stoffen met een gevaarlijk hoge- of lage temperatuur, moet je de hierbij passende handschoenen dragen. Zorg er ook voor dat je dichte schoenen aan hebt.
Denk aan sieraden
Denk eraan om je horloge of andere sieraden af te doen om te voorkomen dat je ergens achter blijft haken. Ook voorkom je zo beschadigingen aan jouw sieraden. Als je lang haar hebt moet je dit vast dragen, zo voorkom je dat het haar het zicht belemmert.
Controleer altijd voor je begint of de kast aan staat. Kijk ook of de zuurkast afzuiging nog voldoende werkt door een stuk papier aan de onderkant van het schuifraam te plakken. Als deze de kast in wordt gezogen is er voldoende afzuiging.
Zorg er ook voor dat je alle benodigdheden verzamelt voor je begint met het werk. Denk hierbij aan de chemicaliën, het glaswerk, kleine dingen, zoals roerstaafjes en jouw eigen bescherming.
Door vooraf na te denken over hoe de opstelling eruit komt te zien en waar in de kast deze komt te staan, verkort je de tijd die je bezig bent met de gevaarlijke stoffen. Ook verklein je het risico op ongelukken omdat je al weet waar alles staat.
Opstelling in de kast
Zet de opstelling altijd zo ver mogelijk naar achter zodat de afzuiging optimaal is. Als de opstelling groot is en hierdoor de luchtstroom verhindert, is het verstandig om het op een verhoging zetten. Hiervoor kan je speciale blokken of een rek gebruiken. Wanneer je werkt met ontvlambare stoffen (of stoffen waarvan de damp brandbaar is) mogen er geen brander of elektra in de kast staan.
Opstelling buiten de kast
Doe het schuifraam van de zuurkast zo ver mogelijk dicht. Zorg er in ieder geval voor dat het raam tussen jouw gezicht en de opstelling zit. Doe deuren en ramen in het laboratorium dicht om valse trek te voorkomen.
Zorg er daarnaast voor dat je altijd een klein stukje van de kast af staat zodat je niet de luchttoevoer verhindert. Bij langdurig (staand) werken is een goede houding ook belangrijk.
Bepaalde dampen kunnen zwaarder zijn dan lucht en daardoor over te tafel gaan ‘kruipen’. Hierdoor kunnen ze makkelijker uit de kast ontsnappen. Houd hier dus rekening mee als je met zulke chemicaliën werkt.
Wanneer je een opstelling met (licht) ontvlambare stoffen hebt staan moet je dit altijd aangeven. Zet erbij dat er geen vuur of elektrische apparatuur mag worden gebruikt. Gebruik hiervoor een sticker of iets anders zodat het voor iedereen in het laboratorium duidelijk is.
“In in het laboratorium zit een afvoerputje - dit is niet bedoeld voor het afvoeren van gevaarlijke chemicaliën”
Tip 6: gebruik het afvoerputje niet voor chemicaliën
In de meeste zuurkasten in het laboratorium zit een afvoerputje. Deze is niet bedoeld voor het afvoeren van gevaarlijke chemicaliën. Zorg er altijd voor dat je chemicaliën afvoert volgens de daarvoor geldende regelgeving. Alleen het water wat gebruikt is voor het schoonmaken van de kast mag worden afgevoerd via het afvoerputje.
Tip 7: maak schoon na gebruik
De zuurkast in het laboratorium moet na elk gebruik goed schoongemaakt worden. Maak naast het werkblad ook de wanden en het glas schoon. Zorg dat hij zo leeg mogelijk is en klaar voor een volgend gebruik. Het is verstandig om eens in de zoveel tijd een extra grondige schoonmaakbeurt in te plannen.
Tip 8: gebruik de (onder)kast niet als opslag
Zowel de kast zelf als de onderkast zijn niet bedoeld voor de opslag voor chemicaliën. Gebruik hier altijd een speciale chemische kast voor. Afhankelijk van het soort chemicaliën moet dit een chemische kast met afzuiging zijn. Het opslaan van hulpmiddelen zoals rekjes en statiefmateriaal kan wel in de onderkast.
“Een zuurkast moet regelmatig gekeurd worden zoals beschreven staat in de NPR 4500 en de NEN-EN 14175”
Anneke Kreuger
Tip 9: controleer de laatste keuringsdatum
Om zeker te zijn dat de zuurkast in het laboratorium nog goed werkt moet hij regelmatig gekeurd worden zoals beschreven staat in de NPR 4500 en de NEN-EN 14175. Bij het kopen van een zuurkast wordt vermeld hoe vaak dit moet gebeuren, minimaal één keer per jaar is aanbevolen.
Wil je een zuurkast kopen, dan is een zuurkast tweedehands ook een optie. Laat hem dan ook keuren voor je er mee gaat werken.
Tip 10: denk na over de positie van de trekkast
Wanneer je een nieuwe zuurkast koopt moet je goed nadenken over waar de kast komt te staan. Hij mag niet dicht bij deuren, ramen, airco’s of op andere plekken staan waar de luchtstroom verstoord kan worden. Ook moet er altijd genoeg ruimte zijn om te kunnen vluchten, indien er iets gebeurt. Plaats hem daarom niet op plek waar er geen goede vluchtweg is.
Werk jij al veilig met zuurkasten?
Hopelijk heeft dit artikel antwoord gegeven op de vraag wat een zuurkast is en welke veiligheidsmaatregelen hierbij komen kijken. De veiligheid van jou en jouw collega’s staat altijd voorop. Door deze tips te gebruiken en hier samen aan te denken zorgen jullie voor een veilige werkomgeving.
