‘Maak je lab toekomstbestendig met een CSRD-rapport’

De nieuwe Europese CSRD-richtlijn voor duurzaamheid – Corporate Sustainability Reporting Directive – verplicht bedrijven en hun laboratoria om zich te verantwoorden over hun impact op de natuur en maatschappij. Niet aansluiten bij de Europese ‘Green Deal’ is geen optie meer. Vanaf nu moet je je bedrijf en afdelingen scoren op het gebied van Environment, Social en Governance (ESG); oftewel duurzaamheid en werkbaarheid. Voor bedrijven zal dit direct impact hebben op hun vastgoed, bedrijfsprocessen en omgang met medewerkers. Hoe kun je hier als bedrijf en laboratorium het beste mee omgaan?

Nieuwe CSRD-richtlijn ook voor laboratoria

Betty Aarts is architect en programmamanager Healthcare & Life Science bij ontwerpbureau KuiperCompagnons in Rotterdam en vertelt ons meer over het doel. “De CSRD-richtlijnen zorgen voor meer transparantie over en betere kwaliteit van duurzaamheidsinformatie. Bedrijven moeten met sustainability rapportages in hun jaarverslagen aangeven hoe duurzaam ze zijn en kunnen hiermee op verschillende vlakken scoren. Denk aan de impact die je als bedrijf hebt op de CO2-uitstoot, het sociaal kapitaal, de biodiversiteit of mensenrechten. Je wordt hier grijs, lichtgroen of donkergroen op gescoord.”

“Het doel is om een totaalbeeld te krijgen van de organisatie. Hoe ver ben je al op de ‘schaal van duurzaamheid’? Voor lifescience-gebouwen met laboratoria gaat dit ook over het gehele productieproces en het gebouw zelf. Denk hierbij aan het energieverbruik, de luchtkwaliteit, gebruikte bouwmaterialen, inrichting, recycling van grondstoffen en disposables, afvalstromen. Als je hier al op voorhand rekening mee houdt in je ontwerp en processen, loop je al een flinke stap voor qua duurzaamheid en vergroot je snel je impact.”

Een toekomstbestendig laboratorium

Haar collega Rob Kanbier (programmadirecteur Healthcare & Life Science) legt uit waarom dit belangrijk is. “Deze richtlijn gaat voor veel van onze klanten een rol spelen en daarom vinden wij het belangrijk om ons goed te verdiepen in dit onderwerp. Verduurzamen valt of staat bij bewustwording. Maak je straks een CSRD-rapport van je lab omdat het moet en geld oplevert, of wil je als bedrijf ook echt toekomstbestendig zijn?”

Hij vervolgt: “Subsidies, rentevoordelen en minder belasting betalen zijn voor veel bedrijven een prima motivator. Daar is op zich niets mis mee. Toch zou het mooier zijn als bedrijven besluiten om vanuit hun eigen intrinsieke waarden en visie mee te doen aan de Europese Green Deal. Met als simpele reden dat we met zijn allen een fijne en schone aarde hebben om op te leven. De meeste bedrijven hebben nog 3-4 jaar de tijd en kunnen nu al vele, kleine stappen maken.”

Verduurzamen in kleine stappen

“Welke stappen je neemt en tot hoever je wilt verduurzamen, hangt af van het ambitieniveau van je bedrijf en laboratorium. Wij adviseren om dat als eerste te bepalen,” zegt Aarts. Het is daarbij belangrijk om haalbare doelen te stellen. Je kunt op het gebied van verduurzaming voor alles gaan, of het stap voor stap doen. Dat helpt enorm in de mindset van ‘laat maar dan’ naar ‘wat kan er wel’.

Haar collega Evert Slootweg (architect en programmamanager Healthcare & Life Science) is het hiermee eens: “Houd het haalbaar en kijk daarbij naar wat er al wel is.” Hij geeft hier een goed voorbeeld van: “Neem een GMO/Biosafety Lab. Daar wordt in de cleanrooms 100% van de lucht ververst, dus de luchtkwaliteit is al meer dan goed. Dit noemen wij het ‘laaghangend fruit’.”

Aarts: “Men denkt al gauw aan zaken als het in kaart brengen van het energieverbruik van het gebouw. En daar kun je zeker wat mee. Alleen is dat niet 1-2-3 gedaan. Dat je hier 10-20% energiewinst mee kunt behalen, is natuurlijk wel heel mooi.”

Laboratoriumprocessen in kaart brengen

Slootweg: “Begin eerst gewoon eens met een gesprek waarin je samen kritisch kijkt naar de laboratoriumprocessen. Zijn deze logisch en efficiënt ingedeeld? Kunnen bepaalde ruimtes worden gedeeld of staan er ruimtes leeg? Kunnen de koelunits van de koelkasten en -80 °C vriezers gecombineerd worden? Kunnen afdelingen de analyseapparatuur delen? Of kun je de apparatuur misschien tussentijds uitzetten? Wat zijn de energielabels van je koelkasten?”

“Bij ASML voeren ze bepaalde processen alleen op de piekmomenten in het stroomnet uit. Dat is slim. Dus denk verder met je team. Denk ook na over het gebruik van disposables, misschien zijn daar alternatieven voor op de markt. En zou je het afval kunnen verminderen door stoffen circulair te gebruiken? Wees creatief en durf hardop te denken.”

“Zelfs met een ambitieniveau nul, geven we graag inzicht in wat je makkelijk beter kunt doen. Misschien zijn de afvalstromen nog niet optimaal, maar is jullie koffie wel van fairtrade-bonen en neemt iedereen zijn eigen mok mee. Ook dat soort kleine zaken tellen,” zegt Aarts.

Labmedewerkers bepalen de CSRD-reporting

Kanbier: “Zoals mijn collega’s al zeggen kun je veel doen met wat er al is. Toch staat de CSRD-richtlijn voor veel meer dan afvalstromen, bedrijfsprocessen en vastgoed. Van de E-, S- en G-gebieden spreekt Environment weliswaar het meest tot de verbeelding, maar wij zien dat de S (Social) en G (Government) een steeds belangrijkere rol gaan spelen in de toekomstbestendigheid van bedrijven.”

“Social gaat over de inspraak van je medewerkers en de gebruikers van de laboratoriumapparatuur. Of over hoe je als bedrijf omgaat met gender, multiculturaliteit en mensenrechten binnen je bedrijf. Ook het welbevinden van je medewerkers telt hierin mee en kun je scoren volgens het zogenaamde WELL-certificaat. Die bevat vragen zoals: Hoe staat het met de mentale gezondheid en inrichting van de werkplekken? Is er een fruitschaal in de kantine? Kun je gemakkelijk kiezen voor de trap in plaats van de lift?”

Op naar een gelukkig en gezond lab

“Government staat voor hoe je het bedrijf stuurt en leidt en hoe je hierin met je medewerkers omgaat. Ook dat kan simpel. Geef bijvoorbeeld transparantie over het beleid en de risico’s door informatieschermen bij de entree van je bedrijf op te hangen. De onderliggende trend van het hele ESG-verhaal is dat geluk en gezondheid eigenlijk gaan bepalen of een gebouw toekomstbestendig is.”

“Voor bestaande bedrijven is het de kunst om in kaart te brengen hoe je nu al scoort op het gebied van E, S en G”, besluit Aarts. “Pas als je weet wat je wilt meten, kun je de methode kiezen die je wilt gebruiken voor je certificering. In het begin zul je er best wat extra werk aan hebben. Maar is het niet zo dat het goed is dat bedrijven wat bewuster gaan nadenken over hun gebouw en hun medewerkers? Zo zetten we met zijn allen een stapje in de richting van een betere en schonere samenleving.”

De belangrijkste eerste stappen naar een ‘CSRD-proof’ laboratorium

• Stap 1
  Ambitieniveau bepalen
• Stap 2
  Manier van vastleggen bepalen
• Stap 3
  Met z’n allen kijken naar wat er al wel is, het zg. ‘laaghangend fruit’ ontdekken
• Stap 4
  Overige processen kritisch bekijken: kunnen ze logischer en efficiënter? Denk aan energieverbruik, lege ruimtes, grondstof- en afvalstromen, samenvoegen van analyses, gebruik van disposables, etc.
• Stap 5
  Blijf met elkaar in gesprek en schakel eventueel een externe partij in

Europese ‘Green Deal’: zes milieudoelen die impact kunnen hebben op je lab

De Europese Green Deal heeft als doel om de EU om te vormen tot een moderne, grondstoffenefficiënte en concurrerende economie. Bedrijven, waaronder laboratoria, moeten hiervoor aansluiten bij de zes milieudoelen uit de EU taxonomie:

• Beperking van klimaatverandering (mitigatie)
• Aanpassing aan klimaatverandering en de gevolgen
• Duurzaam gebruik en bescherming van water en mariene hulpbronnen
• Transitie naar een circulaire economie
• Preventie en beheersing van verontreiniging
• Bescherming en herstel van biodiversiteit en ecosystemen

Deze set van regels is in november 2022 wettelijk aangenomen om de klimaat- en energiedoelstellingen van de EU voor 2030 te behalen. De richtlijn is sinds 2024 van kracht voor alle beursgenoteerde bedrijven met meer dan 250 medewerkers. Alle midden- en kleinbedrijven moeten vanaf 2026 aan de CSRD voldoen. Meer lezen over de Green Deal: De Europese Green Deal – Europese Commissie