We willen natuurlijk alles weten van ons cultureel erfgoed. Bij het rijkserfgoedlaboratorium kunnen we de materialen waaruit de objecten zoals schilderijen, zwaarden, textiel en tekeningen bestaan analyseren en dat doen we dan ook!
Maar we moeten goed opletten dat de analyses veilig zijn voor de mensen en de objecten, en veilig zijn voor toekomstige analyses en conserveringsbehandelingen. Tegenwoordig bestaan er voor alle beroepsoefenaren uitgebreide veiligheidsprotocollen.
Monitoring tijdens analyse
Denk bijvoorbeeld aan de tandarts: die gaat niet voor niets achter een beschermend muurtje staan tijdens het maken van een röntgenopname. Bij onderzoek aan objecten is het van belang dat we nadenken over de monitoring tijdens de analyse, zodat het oppervlak niet te warm wordt of dat de vernislaag van een schilderij niet verandert.
Ook kunnen sommige analyses toekomstige metingen in de weg zitten. Neem het doorlichten van aardewerk en glas met röntgenstraling. Als je dat doet, dan is een betrouwbare datering met thermoluminiscentie in de toekomst niet meer mogelijk, dat moet je wel weten!
Iets dergelijks geldt ook voor het maken van een CT-scan met synchrotronstraling van een neanderthalertand. Let hier goed op het DNA niet aan te stralen, anders zijn verdere analyses niet meer mogelijk. Hier moeten we van tevoren dus goed over nadenken.
Daarom leggen we nauwgezet vast waar de metingen zijn gedaan, samen met alle relevante parameters en liefst ook onze observaties over eventuele veranderingen. En deze informatie moeten we goed bewaren bij het object.
Dit kan ons ook helpen bij latere analyses of conserveringsbehandelingen. Dit voorkomt dat we voor onaangename verrassingen komen te staan. Soms moeten er voor onderzoek iets weggenomen worden. Daardoor verdwijnt er een stukje ‘historie’. Is dat erg?
Nee, onderzoek kan zoveel informatie opleveren dat we best een klein draadje van de jurk van een ijzertijdprinses uit Slabroek kunnen opofferen. Daardoor weten we nu dat haar jurk rood en blauw was gekleurd!
Non-destructieve analyses, zoals synchrotron 3D microtomografie gecombineerd met de resultaten van de kleurstofanalyses laat vervolgens de structuur en het patroon van het textiel duidelijk zien.
Belangrijk punt is wel: alles staat en valt met de communicatie met de eigenaar van het object. Het moet duidelijk zijn welke informatie met welke analysemethode kan worden verkregen, wat de risico’s zijn en wat we doen om deze zo klein mogelijk te houden.
