Slim gebouw maakt zorg flexibel - Labinsights

Slim gebouw maakt zorg flexibel

icon.highlightedarticle.dark Labinrichting en labbouw
76 bekeken Laatste wijziging: 14 november 2024
Slim gebouw maakt zorg flexibel
Slim gebouw maakt zorg flexibel | Foto: KuiperCompagnons

De coronacrisis heeft laten zien hoe belangrijk het is om in de zorg en life sciences snel capaciteit te kunnen op- en afschalen, of het gebruik van ruimten aan te passen. De IGLO-methode van KuiperCompagnons bereidt gebouwen daarop voor. Rob Kanbier en Silvian van Tuyl vertellen hoe hun methode tot stand kwam. De basis? Een ontwerp voor het Admiraal De Ruyter Ziekenhuis (ADRZ) in Zeeland. “Bij de poli’s en labs is veel winst te behalen.”

Een slim ontwerp is cruciaal om een zorggebouw vandaag én op langere termijn optimaal te kunnen benutten. “Gebouwen worden vaak ontworpen voor één bepaald gebruik”, zegt Rob Kanbier, programmadirecteur Healthcare & Life Science bij Advies- en Ontwerpbureau KuiperCompagnons in Rotterdam. “Maar de zorg verandert voortdurend. Een nieuw medicijn? Een virus? Je kunt zó extra poli- of labruimte nodig hebben. Automatiseer je een proces? Dat kan de layout van een laboratorium veranderen. Als je de benodigde flexibiliteit vanaf de start van het ontwerp inbouwt, hoef je het werkproces niet stil te leggen om een functie te veranderen. Je bespaart de kosten van een verbouwing en je hebt de architect maar één keer nodig.”

Korte looplijnen en daglicht

KuiperCompagnons werd door het ADRZ uitgenodigd om een nieuw gebouw te ontwerpen. Het pand moest compact, efficiënt en patiëntvriendelijk zijn. Silvian van Tuyl, programmadirecteur Woningbouw & Transformaties, vertelt wat dat betekent.

“Ziekenhuizen zijn complexe gebouwen, met vaak ondoorzichtige en lange looproutes. Wij zorgden voor korte looplijnen door een gebouw van twee driehoeken te ontwerpen die elkaar bij de kop raken. Zo hoeft niemand meer dan zestig meter te lopen. De meest-bezochte functies liggen het dichtst bij de kop en ze volgen een logisch zorgpad. Doordat er veel buitenmuren zijn, hebben heel veel ruimten toetreding van daglicht.” Het gebouw telt drie lagen: onderin de diagnostiek en een PAAZ-afdeling [Psychiatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis, red.], op de eerste verdieping de poli’s en bovenin de verpleegafdelingen en operatiekamers. Van Tuyl: “Dat laatste was een wens van het ziekenhuis omdat het pand op een terrein zou komen te liggen met een (klein) overstromingsrisico. Zo blijven patiënten altijd veilig. De technische ruimten bevinden zich op het dak.”

“We kijken naar de gemene delers en komen met een modulaire opzet”
Rob Kanbier, programmadirecteur Healthcare & Life Science bij Advies- en Ontwerpbureau KuiperCompagnons

Winst bij de poli’s

Vooral vernieuwend was de inrichting van de poli’s. “Daar is veel winst te behalen”, zegt Van Tuyl. “Poli’s staan te vaak leeg omdat ze gekoppeld zijn aan specifieke ziektebeelden en specialisten. Zijn er geen patiënten of specialisten voor dat ziektebeeld, dan is de poli vacant. Dat is jammer, want poli’s verschillen niet zoveel van elkaar. Een onderzoekstafel, een bureau, computer, goede lampen en disposables zijn altijd nodig. Alleen hechten artsen aan hun eigen ruimte, omdat ze daar ook vaak een eigen boekenkast en werkplek hebben. Door apart van het ziekenhuis een gebouw te plaatsen met werkruimten voor artsen, speel je de poli’s vrij: meerdere specialisten kunnen er gebruik van maken. Voor de artsen heeft het ook een voordeel, want ze worden niet aangesproken door patiënten op de gang en kunnen veel efficiënter werken.”

Article image of: Slim gebouw maakt zorg flexibel

IGLO

Deze ontwerpoptie kwam voort uit gesprekken die KuiperCompagnons voerde met alle gebruikersgroepen. “Want dáár begint het”, benadrukt Kanbier. “Onze ontwerpmethode heet Intelligent Generic Lab Optimization (IGLO). De basis vormen de werkprocessen en de mensen die er werken. Op basis van gesprekken met hen zoeken wij de meest efficiënte indeling voor nu én voor de toekomst. We kijken naar de gemene delers en komen met een modulaire opzet die ruimten uitwisselbaar maakt. Vervolgens integreren we ook toekomstige functies in de ruimten. Dat doen we niet alleen voor poli’s, maar ook voor laboratoria. Want ook daar zijn veel voordelen te behalen door een intelligent ontwerp. Niet alleen doordat ook laboratoria gebouwen zijn met complexe logistieke routes, maar ook doordat dat veel processen generiek zijn. Je gebruikt immers voor diverse bepalingen veelal dezelfde gassen, tafelaansluitingen, vriezers, stoven en koelkasten. Door die in repeterende clusters op te stellen, kun je makkelijk uitbreiden of van functie wisselen. Dan hoef je niet grootschalig te verbouwen en mis je geen gebruikstijd.”

Generieke labruimte

Op dit moment vindt een automatiseringsslag plaats in laboratoria. Soms wordt al tijdens het ontwerp van een laboratorium een deel van de handmatige bepalingen vervangen door een geautomatiseerde bepaling. Geen probleem voor KuiperCompagnons. Kanbier: “We bereiden de tafelstructuur zodanig voor dat je de tafels voor de handbepaling kunt vervangen door de tracks. Ook kantoorruimte kunnen we zo voorbereiden dat het labruimte kan worden. Dan ben je op aanvankelijk wat duurder uit, want je moet extra stroomvoorzieningen plaatsen en rekening houden met luchtbehandelingsunits, maar die kosten verdien je moeiteloos terug.”

KuiperCompagnons won de opdracht voor het ADRZ, maar het ontwerp werd uiteindelijk om andere redenen niet uitgevoerd. De IGLO-ontwerpmethode is inmiddels bij diverse andere organisaties succesvol toegepast.

IGLO

Intelligent
Generic
Laboratory
Optimization

1. Definieer de werkprocessen in het lab
2. Inventariseer de behoeften van de gebruikers
3. Bepaal de benodigde veiligheids- en inperkingseisen, maar overdrijf niet
4. Zorg voor een slimme integratie van technische installaties en apparatuur
5. Houd vroeg rekening met toekomstige activiteiten in het labontwerp

Ook in deze projecten werd de IGLO-methode toegepast

Modulair, flexibel laboratorium voor poliovirus onderzoek

Flexibel ontwerp maakt Star-shl toekomstbestendig

Nieuwbouw Result Laboratorium flexibel, toekomstbestendig en groen

Profile picture of Drs. Vincent Hentzepeter

Geschreven door Drs. Vincent Hentzepeter

Lees meer van Drs. Vincent Hentzepeter icon.arrow--dark

Blijf op de hoogte en mis geen artikel

Abonneren icon.arrow--dark