Regelgeving veiligheidsdouches: wat is de stand van zaken?

Voor het naleven van de regelgeving omtrent veiligheidsdouches is het lastig als de richtlijnen niet eenduidig zijn. Het is verwarrend wanneer de technische richtlijn iets anders zegt dan wat in de praktijk haalbaar of logisch is. Of als je laboratorium onder een Amerikaanse verzekering – en daardoor mogelijk onder de ANSI-norm – valt, terwijl je een nooddouche met Europese specificaties hebt.

Extra praktijkrichtlijn voor nood- en oogdouches

Thijs-Jan Stolker, Technical & Development manager bij Denios meent dat de huidige technische eisen voor veiligheidsdouches – omschreven in de Europese EN 15154 productnorm – op meerdere punten onvolledig zijn. “En dat is zonde, want het veiligheidseffect van dit soort noodapparatuur valt of staat bij goed gebruik.”

Als lid van de normsubcommissie is hij al enige tijd betrokken bij het ontwikkelen van een Nederlandse Praktijk Richtlijn (NPR); een extra praktijkrichtlijn voor nood- en oogdouches. Deze commissie heeft inmiddels de adviezen ter verbetering van de norm samengebracht om zodoende een goede basis te hebben voor het opstellen van de praktijkrichtlijn. “Dat was geen gemakkelijke taak”, aldus Stolker: “In de commissie zitten allerlei specialisten met een verschillende achtergrond. Iedereen heeft stuk voor stuk belangrijke input gegeven, maar allemaal vanuit een andere invalshoek.”

Europese nieuwe EN 15154 normering

Stolker is met veel interesse en kennis betrokken geraakt bij NEN technische commissie voor nooddouches. “De NPR commissie komt eens in de zoveel maanden bij elkaar, maar op dit moment wachten we af tot de Europese nieuwe normering (EN 15154 deel 1 en 2) er definitief doorheen is. Deze liet vanwege de input uit divere Europsese landen op zich wachten, maar inmiddels is daar de laatste stemronde over geweest. Nu moet alles nog formeel gemaakt worden en worden gepubliceerd.”

Naast de publicatie van de nieuwe Europese versie van de norm, wordt momenteel ook gekeken naar de optie om in een wereldwijde ISO-normering te voorzien. “Maar alles wat we vanuit Nederland graag wilden zien in de EN 1415154 deel 1 en 2, is internationaal gezien nog best lastig. In de Europese landen zijn straks dezelfde richtlijnen over de hoeveelheid water en het sproeipatroon, maar in veel andere landen blijft dat anders. In Amerika wordt bijvoorbeeld de ANSI-norm gehanteerd en wordt het waterdebiet in gallons in plaats van liters bepaald met een ander sproeipatroon. Wat doe je dan als je als Nederlandse bedrijf bij een Amerikaanse firma verzekerd bent en deze verzekering naar de ANSI-norm verwijst?”

Aanbevelingen voor veiligheidsdouches

Voor veel laboratoria is het gebruik en aanschaf van veiligheidsdouches nu verwarrend. Zo is er bijvoorbeeld geen accurate richtlijn voor het aantal benodigde nood- en oogdouches en de temperatuur. En er zijn meerdere interpretaties mogelijk. Wat is bijvoorbeeld lauw water? En hoe interpreteer je ‘moet binnen 10 seconden bereikbaar zijn’ als het slachtoffer zelf moet lopen of als de douche achter een deur zit? “Overal vind je wel wat informatie. Wij willen dat de NPR een makkelijke en overzichtelijke samenvatting wordt voor alle gebruikers binnen laboratoria en industrie.”

Stolker: “Op dit moment is in de EN 15154 bijvoorbeeld een watertemperatuur van 15-37 ºC als advies opgenomen. Ik vind dat veel te ruim. Vanuit Denios adviseren wij een temperatuur tussen de 20-25 ºC, omdat lauwwarm de prettigste temperatuur is om bij te spoelen. Anders houd je het geen 15 minuten vol. Daarnaast vermindert dit de kans op hypothermie (zg. koudeshock) en het risico op legionella.”

Regelmatig testen

Hij vervolgt: “Binnen de commissie pleit ik ook voor een jaarlijks periodiek onderhoud van veiligheidsdouches door een specialist”. De gebruiker dient zelf maandelijks of wekelijks een eenvoudige test uit te voeren door de douche te activeren, maar voor het controleren van bijvoorbeeld het debiet en sproeipatroon is een opleiding en de juiste appartuur benodigd. Door oog- en nooddouches regelmatig te testen, waarborg je hun kwaliteit. Dit is een vereiste in de EN 15154, maar gebeurt in de praktijk vrijwel nooit.”

Ondanks de huidige richtlijnen laat de toepassing en de bereikbaarheid van veiligheidsdouches te wensen over. “Zo zie je op sommige locaties gewoon pallets voor de douches staan” Ook het aantal douches blijkt in de praktijk niet altijd toereikend, waardoor de bereikbaarheid bij een incident al snel te kort schiet.” Het is dus goed dat de NPR eraan komt. Stolker besluit: “Veiligheidsdouches worden helaas te vaak als ‘overbodig’ of ‘onhandig’ gezien. Terwijl de veiligheid van lab- of productiemedewerkers prioriteit moet zijn. Deze verantwoordelijkheid ligt niet alleen bij het lab, maar ook bij de producent, installateur en bij ons als leverancier.”

6 Aanbevelingen voor de EN 15154 vanuit de NPR subnormcommissie:

Aanbeveling 1: Benoem het aantal douches.

Een nooddouche moet eenvoudig en snel te bereiken zijn. Om dit duidelijk te bepalen kan gebruik worden gemaakt van een maximale afstand of tijd vanaf de werkplek tot aan de douche. Benoem dan ook het aantal douches dat je in totaal moet hebben en welke soort dit moet zijn.

Aanbeveling 2: Pas de grens voor de watertemperatuur aan.

In de EN 15154 is het advies voor de watertemperatuur van nood- en oogdouches 15-37 ºC. Er wordt ook gesproken over lauw water. Vanuit Denios adviseren wij een temperatuur tussen de 20-25 ºC, omdat dat de prettigste temperatuur is om bij te spoelen. Anders houd je het geen 15 minuten vol.

Aanbeveling 3: Voeg bij de montagevoorschriften ook een dieptemaat toe.

Er is geen volledige richtlijn voor de montage van een oogdouche; wel voor de hoogte, maar niet voor de diepte. Dit houdt geen rekening met kleine personen of iemand in een rolstoel.

Aanbeveling 4: Pas risicodifferentiatie toe.

Er moet een differentiatie komen op basis van een hoog/laag risico omgeving en het soort werkzaamheden die worden uitgevoerd. Het risico op calamiteiten is anders in een laboratorium, dan in een fabriekshal, garage of practicumlokaal.

Aanbeveling 5: Maak een duidelijke richtlijn voor waterkwaliteit en legionellapreventie.

Er wordt in de huidige EN 15154 niet gesproken over legionellabeheersing, maar wel over de kwaliteit van het spoelwater. Deze moet van dezelfde kwaliteit zijn als drinkwater.

Aanbeveling 6: Maak duidelijke voorschriften voor onderhoud en inspectie.

Om de veilige en juiste werking te waarborgen, moet er regelmatig onderhoud en inspectie worden uitgevoerd. Hiervoor zijn vaste schema’s en een periodieke controle door een vakkundig specialist noodzakelijk.