Nooddouches – veiligheidsdouches; nut of noodzaak?

Natuurlijk wil je je audits halen en op je laboratorium aan alle veiligheidseisen voldoen. De installatie van nooddouches hoort hier bij. De paradox is dat we veiligheidsdouches in de praktijk zelden gebruiken en dat ze altijd in de weg staan.

Net als een airbag eigenlijk; je wilt die wel hebben en je wilt er ook voor betalen, maar je gebruikt ze liever niet. Dus installeer je ze vooral om aan de regels te voldoen en om je personeel veilig te houden. Vooral dat laatste is belangrijk.

Letsel door chemische brandwonden

Het laboratorium is bij uitstek dé plek met een bovengemiddeld risico op ongelukken met chemische stoffen. Er zijn meerdere manieren om het risico op calamiteiten op het lab te verkleinen, maar een ongeluk valt nooit helemaal uit te sluiten en kan heel naar uitpakken. Er valt iets om, er spettert iets op je hand, je krijgt een bijtende stof in je oog (want die bril lag even niet voorhanden…).

Het meeste letsel op het lab wordt veroorzaakt door chemische brandwonden. Veel voorkomende bronnen zijn sterke zuren, basen en oxidatoren. Denk aan:

• zoutzuur
• zwavelzuur
• natronloog
• waterstofperoxide

Maar ook vaste stoffen (zoals ongebluste kalk of zilvernitraat) kunnen een gevaar vormen. Het is onnoemelijk belangrijk dat het contact van deze stoffen met de ogen of het lichaam zo kort mogelijk duurt, zodat de stof niet dieper in de huid of het lichaam kan doordringen. Zo verklein je het risico op ernstig of blijvend letsel.

Veiligheidsdouches zijn van groot belang

Nooddouches zijn op het laboratorium dus van groot belang; zowel de oogdouches als de lichaamsdouches. Ze moeten binnen 1 seconde een geschikte hoeveelheid water (respectievelijk 6 ltr/min oogdouche en 60 ltr/min lichaamsdouche) kunnen leveren om gevaarlijke stoffen van een persoon te verwijderen of te koelen voor minimaal 15 minuten. Maar stel dat het water te koud is, waardoor je niet lang genoeg kunt spoelen. Of dat het water na twee minuten op is? Dan heb je niets aan je douche.

Duidelijke praktische richtlijn nodig

Om voldoende als eerste noodhulp te kunnen functioneren, gelden er strenge eisen aan het ontwerp, de montage en de werking van veiligheidsdouches. Deze staan genoemd in de Europese productnorm EN 15154 (de Amerikaanse versie is de ANSI Z 358.1-2014).

Thijs-Jan Stolker, Technical & Development manager bij Denios en expert op het gebied van opslag van gevaarlijke stoffen en arbeidsveiligheid: “Er is veel grijs gebied tussen de technische EN 15154 richtlijnen en de praktijk. Zo is er bijvoorbeeld geen accurate richtlijn voor het aantal benodigde nood- en oogdouches en de temperatuur.”

Stolker is om die reden lid geworden van de normsubcommissie voor het ontwikkelen van een Nederlandse Praktijk Richtlijn (NPR) met als doel om – na de herziening van de EU norm – een extra praktijkrichtlijn voor nooddouches op te zetten.

“De veiligheid van labmedewerkers ligt niet alleen bij de labmanager, maar ook bij de producent, installateur en bij ons als leverancier.”

Regelmatig testen

Door nooddouches regelmatig te testen, waarborg je hun kwaliteit. Dit is een vereiste in de EN 15154, maar gebeurt in de praktijk vrijwel nooit. Er komt namelijk best wat kijken bij het testen en onderhouden van nooddouches en dat geeft ruis in de dagelijkse werkzaamheden. Voor laboratoria reden om ervoor te kiezen om dit bij een gespecialiseerde partij zoals Denios neer te leggen.

“Je hoeft niet alles zelf te doen, maar neem hierin wel je verantwoordelijkheid voor veiligheid en kwaliteitsborging”, zegt Stolker.

“Wij bieden naast advies en inspectie ook een – op het lab toegespitste – onderhoudsservice. Onze buitendienstmonteurs testen en inspecteren de nooddouches jaarlijks en gebruiken hiervoor speciale voorzieningen.

Aanvullend kun je bijvoorbeeld de schoonmaker vragen om tijdens zijn of haar routine de oogdouche kort in werking te stellen. Zo weet je dat de douche het doet en verminder je langdurig stilstaand water in de leidingen. Bij lichaamsdouches gaat dat natuurlijk niet zo makkelijk, daar komt een bak water uit.”