Het ene na het andere prachtige onderzoeksgebouw wordt opgeleverd met fantastische laboratoriumfaciliteiten. We mogen met recht trots zijn op de ontwikkelingen die de sector op dit vlak heeft doorgemaakt. De nieuwe generatie labgebouwen is architectonisch fraai, ademt transparantie uit, nodigt uit tot samenwerken en zorgt voor synergie in onderzoek. Ze zijn een internationaal visitekaartje voor onze economie.
Er staan bij dit soort project grote belangen op het spel. Niet in de laatste plaats vanwege de enorme sommen geld die ermee gemoeid zijn. Naar buiten toe moet de projectvoortgang er soepeltjes uitzien. Daarom zit er op dit soort bouwprojecten een flinke pr-machine. Die spuwt bij elke fase van de bouw ronkende berichten uit. Alles verloopt volgens plan. Geen woord over de vertragingen, de budgetoverschrijdingen, de versobering (‘water bij de wijn’) en bouwfouten waar veel van dit soort grote projecten mee kampt. Dat is namelijk het grote probleem. Ze zijn zo groots en ingewikkeld dat er een heel strakke regie op moet zitten om de bouwplannen technischconform, op tijd en volgens budget te realiseren. Zo niet, dan kunnen kleine foutjes in bijvoorbeeld de detaillering uitgroeien tot grote fouten bij de oplevering. Dan zijn dure aanpassingen nodig, wat uiteraard vertraging oplevert. Het aantal grote nieuwbouwprojecten waar het misging de afgelopen jaren is niet meer op één hand te tellen.
Afgaand op inside informatie vanuit betrokken leveranciers en gebruikers geef ik drie voorbeelden. Nummer 1: Het O|2-gebouw van de VU in Amsterdam. Imposant en ambitieus van opzet, maar qua infrastructuur (luchtbeheersing) ‘gebrekkig’. uitgevoerd. Daardoor zijn er problemen met de capaciteit van luchttechnische installaties. Nummer 2: de nieuwe Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen in Leiden. Hier is de bouw van nieuwe vleugels vertraagd. Het gebouw is door de enorme studentenaanwas (geprognotiseerd, maar genegeerd) nu al te klein en er werden ernstige fouten gemaakt met technische installaties. Zo knapte rond de ingebruikname een sprinklerleiding, waardoor er een grote lekkage optrad met grote schade voor gebouw en apparatuur. Nummer 3: het RIVM-gebouw in Utrecht. Dit begint een schandvlek te worden. Op de Uithof moeten straks alle vijftienhonderd werknemers en 275 labs onder één dak komen. Er staat nog niets, maar nu al is sprake van enorme budgetoverschrijdingen en drie jaar vertraging in de bouw.
Een lableverancier die ik erover sprak, betwijfelt of dit gebouw er voor 2030 wel komt, zo’n chaos is het er. Dit bouwdrama is een miljoenenstrop voor het Rijk (en de belastingbetaler). De eisen aan trillingsvrije laboratoria stelden de aannemers voor een dilemma. En door oplopende verliezen is het bouwtrio (trio Heijmans, Hurks, Strukton) geploft. Sindsdien staat de boel zo goed als stil volgens mijn contacten. Nieuwe kandidaten staan niet te trappelen voor dit avontuur. Wie wil zijn hand in dit wespennest van de RIVM steken? De regievoering schijnt te ontbreken en plannen zijn veel te ambitieus. Dit dreigt een hoofdpijndossier te worden waar niemand zijn vingers aan wil branden.
