Gen Z: kloppen de clichés, en hoe bind je ze als lab?

Voor wie Gen Z nog niet helemaal kan plaatsen: het Gen Z-cohort verwijst naar de demografische groep mensen geboren tussen 1997 en 2012. Deze generatie volgt de millennials op en groeide volledig op in het digitale tijdperk. Voor deze ‘digital natives’ is hands-on technologie vanzelfsprekend, ze zijn vaak maatschappelijk betrokken, en groeiden zeker in Europa beschermd op in een maatschappij die nog nooit zo welvarend is geweest.

Gen Z is voor de labs de generatie van de toekomst, die de leemte moet opvullen die de vergrijzing achterlaat. Maar zaken als een veertigurige werkweek, jarenlang ploeteren om hogerop te komen, en ‘gewoon je werk doen, waar je voor betaald wordt’, zijn voor Gen Z’ers minder vanzelfsprekend. Zijn Gen Z’ers inderdaad veeleisend, verwend en lastig, zoals je vaak hoort, of moet je deze groep als lab misschien anders benaderen en verrijken ze je organisatie juist? Het discussiepanel van LABinsights met Anita te Riet, Taco van der Maten en Bas van Driel laat er zijn licht over schijnen en komt met inzichten hoe je je lab aantrekkelijk maakt voor de nieuwe generatie.

Tijden veranderen … beweeg mee

Generatie Z, er wordt best veel gemopperd over hun attitude. Vooral door de oude garde. Is dit niet gewoon een generatiekloof? Anita: “Wat ik merk, is dat heel veel oudere mensen – dat hoeven niet per se labmensen te zijn – al op voorhand een oordeel hebben over het feit dat de jonge generatie eigenlijk maar maximaal vier dagen wil werken. Ja, dat is belachelijk, wij moesten toch ook vijf dagen werken! Maar tijden veranderen en hoe normaal is die veertigurige werkweek nu? Er is meer dan werken alleen, vinden veel Gen Z’ers. En ik denk dat dat begrip over en weer op dat punt, dat het daar al mee begint.”

Taco: “Je kunt het ook andersom bekijken, vanuit de jeugd. Waarom zou ik daar willen werken? Maken we er zelf geen probleem van? Moeten we arbeidscontracten misschien veranderen? Of moeten we andere vaardigheden vragen? Kunnen we ons interessanter maken?”

Maak techniek interessant

De Romeinen hadden het al over ‘o tempora, o mores’: Oh tijden, oh zeden. De jeugd doet het nooit goed en vroeger was alles beter. Anita trekt de parallel met de robotiseringsgolf van 40 jaar geleden in de labs. “Er waren collega’s die er bij voorbaat vanuit gingen dat automatische GC niet ging lukken. En kijk nu eens.”

Herkenbaar voor Bas: “Machines, oh nee, alles met de hand. Je kunt niet anders meer nu. Het is moeilijk aan technisch personeel te komen. Draai het om en maak techniek interessant, bijvoorbeeld voor zijinstromers. Gen Z heeft affiniteit met bijvoorbeeld automatisering. Waarom zou je, zeg, een automonteur niet op een analytisch lab kunnen inzetten, al zal dit niet op het hoogste niveau zijn?”

Gooi ze niet in het diepe

Feedback geven, schouderklopjes krijgen – terecht of onterecht – Gen Z verwacht het van een werkgever. Daar niets mee doen, is niet slim, vindt Taco. Haal ze erbij en hou ze erbij. “Maak gebruik van mensen met ervaring in je organisatie om de nieuwe generatie te coachen. Te begeleiden in hun carrière.” Hoe gaat mijn loopbaan eruitzien? Daar zoekt Gen Z antwoorden op.

Anita: “Ze zijn erg aan het zoeken. Ze willen carrière maken, maar kunnen er niet precies de vinger op leggen wat ze dan willen, en stellen soms veel te hoge eisen aan zichzelf. Kijk alleen al naar het hele socialmediagebeuren. TikTok en Insta: daar worden ideaalbeelden geschetst. En in de praktijk valt het dan toch vaak tegen. En met alle respect, onze generatie is niet zo royaal met complimenten uitdelen.” Taco: “Dat is ook wel cultuurbepaald, Anita.”

Burn-outklachten, ze komen relatief vaak voor bij Gen Z. “In eerdere dienstverbanden viel het me op, en je hoort het ook veel van collega’s dat dit extra speelt bij jonge medewerkers”, zegt Bas. “Ze leggen op veel vlakken tegelijk de lat hoog voor zichzelf, en dat eist zijn tol. De perfecte relatie, goed in sport, carrière maken, et cetera. Het is en-en-en.”

Maak zaken bespreekbaar

Hoe zou je je als lab aantrekkelijk willen profileren voor Gen Z? Bas: “Flexibele werktijden, thuiswerken, maak dat soort zaken bespreekbaar. Maar wat zie je vaak: ‘Thuiswerken, daar doen we niet aan!’ Toegegeven, lastig als je werkt in shifts, en bij productiewerk kan het zeker niet, maar voor een salesfunctie? Waarom zou dat niet in parttimeverband kunnen? Of een uur later beginnen om je kinderen naar de opvang te brengen als het werk het toelaat?

Kortom, waar dat kan, maakt dit een organisatie aantrekkelijker voor Gen Z. Hier is te weinig oog voor, stelt Bas: “Al zie je dit per land en van plek tot plek verschillen. In sommige regio’s is men wat voorzichtiger met flexibiliteit, dat valt me in de praktijk op. Anita: “Ook in Nederland worden werkgevers hier terughoudender in. Is dat van deze tijd?”

Doe ertoe als laborganisatie

Een gezonde balans tussen werk en privé, dat is voor Gen Z, meer dan bij vroegere generaties, een aandachtspunt. Iets kunnen betekenen voor de maatschappij is ook een belangrijke. Taco: “Zingeving. Jonge mensen die bij ons komen, willen iets kunnen bijdragen aan de maatschappij. Dat motiveert. Het moet over iets gaan, bijvoorbeeld onderzoek naar microplastics doen. Zorg dat je relevant voor ze bent.”

Bas: “Nu zijn vooral hoge productiviteit en kwaliteit de norm. Daarvoor ben je tenslotte een analist! Daarom zeg ik: verpak je boodschap anders. Dus op een microbiologisch lab werk je aan veiliger voedsel, op een medisch lab draag je bij aan een gezondere wereld, enzovoort.” Anita: “Dat spreekt tot de verbeelding.” Bas: “Dus daar zou je meer aan kunnen doen in de beeldvorming.”

Coachen en perspectief bieden

Zingeving is mooi, vindt Taco, maar je moet ook concreet perspectief bieden. Vijf jaar hetzelfde werk doen zonder groeimogelijkheid zal op basis van een mooi verhaal alleen niet voor iedereen zaligmakend zijn. Je kunnen ontplooien is altijd al belangrijk geweest en dat geldt zeker voor Gen Z: “Als je out of the box denkt, zou je door te partneren met andere bedrijven ernaar toe kunnen werken dat mensen gemakkelijker stappen in hun carrières kunnen maken. Als je met personeel van andere bedrijven gaat samenwerken, kun je gemakkelijker ademhalen. Je kunt binnen de bedrijven switchen, bijvoorbeeld binnen ICT, en dat is een pre om bij een organisatie te gaan werken. Haal mensen niet alleen binnen. Zorg dat ze worden gezien, gehoord, en geef ze de kans zich te ontwikkelen.”

Bas: “Ja, we zien in onze sector dat mensen soms op een ondersteunende plek beginnen en later doorgroeien naar een rol in het lab of richting klantenservice. Dat soort trajecten werkt motiverend: het maakt zichtbaar dat er echt perspectief is. En het helpt om talent te binden, zeker bij medewerkers die graag breder willen kijken dan één vaste functie.”

Taco reageert: “Perspectief is voor sommige mensen heel belangrijk. En vergeet als bedrijf niet de soft skills, superbelangrijk in deze tijd.” Bas besluit: “Het zou goed zijn als daar in de labs meer oog voor komt, niet alleen die focus op techniek.”