Het valt me opeens op dat het Nederlands Forensische Instituut zijn berichtgeving afsluit met een slogan over waarheidsvinding. Om niet geassocieerd te worden met fake news? Ze zouden de eerste niet zijn. Volgens het NFI dat ik hierover belde, is dat niet het geval.
Deze pay-off is een recent opgefriste slogan van het voormalige ‘In feiten het beste’ en gekozen op voordracht van NFI-klanten, waaronder het Openbaar Ministerie (OM) en de Politie en opsporingsdiensten. Toch zie ik in de nieuwe pay-off parallellen met taglines van websites van enkele van ’s werelds meest gerenommeerde kranten. ‘Journalistieke Instituten’ die zich profileren als betrouwbare bron. Ze positioneren zich nadrukkelijker dan ooit als waarheidsvinders.
Interessant in dit kader vind ik de eerste twee zinnen van de NFI-slogan: ‘Gericht op waarheid. Geleid door wetenschap’ die afgesloten worden door ‘Voor een veiliger samenleving.’ Ik denk dat het een goede keuze is in een tijd waarin steeds meer mensen het verschil niet lijken te zien tussen feit en fictie en openlijk twijfelen over wat tot voor kort nog ‘onomstotelijk’ vaststond. Wees recent onderzoek niet uit (bron: NRC) dat een op de tien van de Fransen gelooft dat de aarde plat is en bijna een op de drie dat aids in het laboratorium is bedacht???
Ik vind het zorgelijk dat een steeds grotere groep in de samenleving geen vertrouwen meer heeft in de informatievoorziening van gerenommeerde bronnen en meer geloof hecht aan tendentieuze, ongefundeerde berichtgeving. Bij deze groep tellen niet de feiten maar het gevoel. Ze baseren hun opinie steeds vaker op basis van berichten in sociale media en laten de nieuwsvoorziening van de gevestigde orde links liggen. Die is immers van de elite en niet te vertrouwen. Kijk om je heen en je ziet dit fenomeen steeds grotere vormen aannemen.
Als ik ’s morgens om 7:00 in een trein zit, waar 9 van de 10 student is, zie ik vrijwel iedereen op zijn smartphone zitten. Niets mis mee op zich, maar dit lijkt slechts de enige informatiebron te zijn. Nieuws wordt vrijwel alleen via internet geabsorbeerd. Zeker, ook hier zitten uitstekende nieuwsbronnen bij die zich baseren op gedegen onderzoek en de feiten checken, maar u en ik weten ook dat juist hier nepnieuws steeds grotere vormen aanneemt. Een deel van het publiek neemt het voor waarheid aan. Het feit dat ik vrijwel niemand in de trein meer een landelijk dagblad zie lezen, of een goed boek, geeft te denken.
Terug naar de laboratoriumwereld. Welke strategie heeft u uitgestippeld om te voorkomen dat feiten die uit uw harde cijfers spreken straks als fake news worden afgedaan? Want geloof me, de nepnieuwsproblematiek gaat niet aan onze sector voorbij. Het kan niet zo zijn dat uitslagen van laboratoriumonderzoek die niet welgevallig zijn, straks als onbetrouwbaar terzijde wordt geschoven. Zorg dat u de fake news believers van repliek kunt dienen, een mooi actiepunt in de goedevoornemenslijst van 2019.
