Vincent Hentzepeter | Fotografie: FOODnote/Kiwa
Het Kiwa Analytical Chemical Laboratory in Apeldoorn is dé referentie voor de kwaliteitscontrole van onder meer aardgas, biogas en groen gas en voor kunststof materialen en PAK’s. Er worden hier op jaarbasis tienduizenden analyses uitgevoerd.
Vincent Hentzepeter | Fotografie: FOODnote/Kiwa
Aanvragers kunnen hier terecht voor specificatiebepalingen van aardgas, biogas en groen gas [biogas dat opgewerkt is naar aardgaskwaliteit en waaraan ook geurstof THT wordt toegevoegd, red.] en onderzoek op kunststofmaterialen en PCB’s in coatings. Daarnaast is er een samenwerking met de andere Kiwa-laboratoria. In het als nieuw verbouwde Analytical Chemical Laboratory heeft Kiwa voor tonnen geïnvesteerd in hightech-apparatuur, waaronder gaschromatografen gecombineerd met massaspectrometers. Het onderzoeksarsenaal van het voormalige gasanalyselab werd fors uitgebreid met tal van chemische bepalingen op milieuschadelijke stoffen. Naast polychloorbifenylen (PCB’s) gaat het ook om het volledige pakket van polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s).
Onderzoek en analyses naar gassen zijn een vak apart, beklemtoont Bert Gerritsen, labmanager binnen de divisie Kiwa Technology. “De kwaliteit en samenstelling van een gas hangt af van verschillende factoren en kan hierdoor soms sterk uiteenlopen. Door middel van gasanalyses geven we inzicht in de samenstelling van een gas, zodat klanten kunnen voldoen aan de geldende normen. Dat doen we vanuit onze eigen geaccrediteerde laboratoria die altijd binnen vijf werkdagen met een antwoord komen.”
“Zo kan worden aangetoond of het gas voldoet aan de geldende normen”Bert Gerritsen, laboratorium manager binnen de divisie Technology van Kiwa
Deskundig onderzoek is essentieel om veilig gebruik van gassen te kunnen garanderen, stelt Gerritsen. “Gassen van onvoldoende kwaliteit kunnen schade veroorzaken aan apparatuur en leiden tot gevaarlijke situaties voor gebruikers. Om de veiligheid te verhogen en de risico’s te beperken, gelden er normen waar de verschillende soorten gassen aan moeten voldoen. In ons laboratorium doen we zowel kwalitatief als kwantitatief onderzoek naar de samenstelling van en vervuilingen in (brandbare) gassen, waaronder aardgassen, biogassen, procesgassen, waterstof en lucht. We kijken specifiek naar de calorische waarde, Wobbe-index [gassen met eenzelfde Wobbe-index geven eenzelfde thermisch vermogen op een gegeven brander, red.], dichtheid en compressibiliteit. Zo kan worden aangetoond of het gas voldoet aan de geldende normen en wat de eventuele gebruiksrisico’s zijn.”
Kiwa Analytical Chemical Laboratory heeft zijn analysearsenaal de afgelopen jaren uitgebreid, maar de analyse van aardgas, biogas en groen gas blijft een van de kernactiviteiten in dit lab, vervolgt Gerritsen. “We zijn een specialist in onderzoek naar de samenstelling van aardgas, biogas en groen gas – tot aardgaskwaliteit opgewerkt biogas. We voeren controles uit op hoofd- en sporencomponenten en ruikbaarheid. Ons ruikbaarheidspanel bepaalt of de monsters op basis van geursterkte en specifiek geurkenmerk aan de daarvoor geldende eisen voldoen. Vanwege de energietransitie is aardgas wel een krimpende markt, dit proces is al in volle gang, de markt voor groen gas groeit snel.”
Tetrahydrothiofeen – kortweg THT – is het kenmerkende geurtje dat aan aardgas wordt toegevoegd. Wie het ruikt associeert het direct met een gaslek. Met de energietransitie zal er naar verwachting steeds vaker waterstofgas door de aardgasbuizen stromen. Ook dit geurloze gas zal met THT verrijkt worden. Omdat waterstofgas een nieuwe toepassing is, doet het lab van Gerritsen nu onderzoek naar de signaalfunctie en veiligheidsaspecten van THT als dit toegevoegd wordt aan waterstofgas. “Aardgas en waterstofgas zijn beide gassen, maar THT gedraagt zich in waterstof anders. Het doet er langer over om boven de grond te komen dan wanneer het in aardgas zit, het wordt beter vastgehouden. Toegevoegd aan waterstof lijkt THT aan de grond te blijven hechten. Moeten we naar overodorisatie? En ruik je dat? En hoe zit het met de permeatie door buizen? Voor aardgas weten we dat al, maar voor waterstofgas niet. We doen hier maandenlange duurproeven om hierachter te komen.”
“We voeren controles uit op hoofd- en sporencomponenten en ruikbaarheid”Bert Gerritsen
In samenwerking met de collega’s in Rijswijk voert ‘Apeldoorn’ pyrolyse-analyses uit op onder andere kunststofbuizen. Als onderdeel van het certificatietraject worden de monsters onder zuurstofloze condities verhit (pyrolyse), om aansluitend de vluchtige componenten via gaschromatografie en vlamionisatiedetectie te detecteren en kwantificeren. “Het pyrolyseapparaat van Frontier Laboratories, geleverd door Interscience, kan variëren met de verbrandingstemperatuur. Wij bepalen de pyrolysecoëfficient van de kunststofbuis en fitting of koppeling van dit jaar en vergelijken hem met die van vorig jaar”, legt Gerritsen uit. “Is die coëfficiënt groter dan 98%, dan is er minder dan 0,1 procent verandering in grondstof geweest. Het gaat jaarlijks om honderden producten van diverse leveranciers. We zouden voor deze producenten ook de controle op de granulaten kunnen uitvoeren. Het is immers beter die van tevoren te checken, dan achteraf het risico van afkeur te lopen. We zien hiervoor steeds meer interesse vanuit de markt.”
Voor Kiwa KOAC voert het lab de GC-MS analyses uit voor de bepaling van PAK’s in asfalt, besluit Gerritsen. “KOAC vermaalt de monsters en doet de extracties met dichloormethaan en wij voeren de analyses voor hen uit, nu zij ook bij ons in Apeldoorn zitten. Een schoolvoorbeeld van een goede samenwerking tussen de Kiwa-labs in Nederland!”
Voor Kiwa ISA Sport in Papendal (maar binnenkort ook gevestigd aan de Wilmersdorf in Apeldoorn) dat o.a. kunststof grasvelden certificeert, voert het lab ook diverse analyses uit. “Zij certificeren kunststofgrasvelden. ISA Sport heeft ook een eigen laboratorium, maar er wordt intern goed gekeken dat we niet op verschillende plaatsen binnen Kiwa in Nederland hetzelfde doen. Zo worden de synergievoordelen tussen de diverse labs van Kiwa in Apeldoorn maximaal benut. Ons laboratorium is hierin een van de schakels, en heeft diverse technieken – en minstens zo belangrijk: de expertise – in huis om een breed scala aan potentieel schadelijke verbindingen te analyseren in diverse monsters en matrices, zowel voor onze interne Kiwa-klanten als voor externe partijen.”
