Redactie Labinsights | Fotografie: Marco Vellinga
Leveringsproblemen van HE-kleuring bracht de afdeling pathologie van het Martini Ziekenhuis in de problemen. Samen met een bestaande leverancier werd een uitweg gevonden door de ontwikkeling van een kant-en-klare oplossing.
Redactie Labinsights | Fotografie: Marco Vellinga
Door leveringsproblemen bij de vaste leverancier van de hematoxyline-eosinekleuring was de afdeling pathologie van het Martini Ziekenhuis genoodzaakt maandenlang uit te wijken naar een andere HE-kleuring. De resultaten van dit alternatief weken af van de eigen HE-kleuring, tot ongenoegen van de pathologen. Reden om snel een goede, zekere vervanger te ontwikkelen.
Het hele team van de afdeling pathologie telt 60 medewerkers, waaronder 26 analisten van het histologie-team. Zij vervaardigen en kleuren de preparaten voor 10 klinische pathologen. Onderdeel van het dagelijkse werk van pathologen is het digitaal beoordelen van deze preparaten aangekleurd met HE, wat vroeger met de microscoop gebeurde. Sander Roeders, coördinerend analist van het team histologie van het Martini Ziekenhuis, licht het belang van deze kleuring toe: “HE is ontiegelijk belangrijk voor een histologie. Al het materiaal dat wij hier onderzoeken krijgt in ieder geval één keer een HE-kleuring. We hebben veel meer kleuringen, maar de HE is een van de essentiële basiskleuringen.”
“‘De HE is ontiegelijk belangrijk binnen de histologie’”Sander Roeders, coördinerend analist van het team histologie
Dat zit zo. Voor contrast in de kleurloze cellen krijgt het te onderzoeken materiaal steevast een hematoxyline-eosine (HE)-kleuring, bestaande uit een basische en zure component. Na de kleuring ontstaat het karakteristieke beeld met de bekende roze en blauw-paarsschakeringen, waarbij hematoxyline voor de blauw/paarse celkernkleur zorgt en eosine voor de roze cytoplasmakleuring. Het Martini Ziekenhuis gebruikt maandelijks ongeveer 5 liter vloeistof voor het kleuren van circa 21.000 coupes. Aangezien dit de basis is van een pathologiediagnostiek moet de levering verzekerd zijn. Zonder de preparaten te kleuren ziet een patholoog namelijk een honingraat aan cellen zonder enig detail, terwijl die details juist opgehelderd moeten worden. Roeders: “Daarmee gaat de patholoog zich een beeld vormen van welke kant hij op moet denken. Is het kanker, of is het iets goedaardigs?”
Het is niet de eerste keer dat Roeders te maken heeft met leveringsproblemen. Ook daar werd hij niet vrolijk van. “Wij werden een paar keer gedwongen om een andere hematoxyline te gebruiken dan normaal. Dat geeft echt een heel ander resultaat en beeld!” De gevolgen laten zich raden. Waar de patholoog normaal in één oogopslag een helder en vertrouwd beeld voor ogen heeft, verstoort een andere soort HE-kleuring de routine, is het beeld lastiger te interpreteren en daarmee te diagnosticeren. Roeders: “Met die leveringsproblemen kreeg ik nogal wat opmerkingen; de pathologen vonden het heel vervelend en storend, het week af van de normaal. Het heeft gelukkig geen diagnostische consequenties gehad.”
Niet alleen het Martini Ziekenhuis kreeg ermee te maken, maar vanuit een samenwerkingsverband indirect ook het Wilhelmina Ziekenhuis Assen, het Ommelander Ziekenhuis Groningen, de Keizer Kliniek en nog een kleine 700 huisartsen. Dat verhoogde de urgentie om met een oplossing voor het vraagstuk te komen om de kwaliteit van de diagnostiek te borgen. Roeders nam contact op met een bestaande toeleverancier om de kwestie aan te kaarten: “Boomlab, omdat zij op verzoek al wat andere producten voor ons maakten. Samen zijn we dit project gestart.” In de praktijk bleek het een intensief trial-and-errorproces: “De receptuur hebben wij aangeleverd. De fine-tuning hebben we stapje voor stapje gedaan. Boomlab heeft een kleurstof gemaakt, opgestuurd, we hebben daar wat tests mee uitgevoerd. Dat was niet gelijk in één keer goed, dus daarin hebben we hier met wat chemicaliën bijgestuurd voor een beter resultaat. De receptuur moest daarna aangepast worden, weer werd er een nieuwe fles opgestuurd. Dat mengsel hebben we weer getest, wederom met niet het ideale resultaat. Het is een redelijk tijdrovend proces geweest.”
Dit proces is niet te versnellen. Zo neemt het produceren van een fles hematoxyline 31 dagen in beslag neemt, omdat de vloeistof een bepaalde tijd moet rusten. Roeders: “Het is een soort rijpingsproces zoals in de wijn. De vloeistof moet bepaalde verbindingen aangaan binnen het mengsel. Als je dan een keer heen- en teruggaat dan gaat er telkens weer een maand voorbij.”
Boomlab maakte al eerder in samenwerking met het Martini Ziekenhuis gebruiksklare hematoxyline, en biedt sinds een half jaar dus ook een gebruiksklare eosine-oplossing. Hiermee is de HE-kleuringsset compleet. Als kant-en-klare set biedt het een hoge, stabiele kwaliteit. Roeders weet dat er al meerdere labs met de nieuwe, gebruiksklare oplossing werken, wat vertrouwen geeft: “Dat wil zeggen dat er een goed product ontwikkeld is. Daarnaast gaan deze kleuringen ook naar een externe controle, dat gebeurt in Engeland bij UK NEQAS.”
