Er geldt sinds 3 juli 2021 een verbod op het gebruik van plastic wegwerpartikelen. Naast plastic borden en bestek mogen we ook geen gebruik meer maken van plastic rietjes. Om die reden hebben we deze massaal vervangen voor de papieren variant. Maar zijn deze papieren rietjes echt zoveel beter voor onze gezondheid en het milieu? In een groot aantal merken van plantaardige rietjes hebben onderzoekers van Universiteit Antwerpen PFAS aangetroffen.
Het gebruik van papieren rietjes brengt risico’s met zich mee op verstikking bij mensen met een beperking en kinderen. In het eerste jaar na het verbod kwamen hierover ruim 400 meldingen binnen bij de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA). Bij langdurig sabbelen of bijten op papieren rietjes kunnen deze week worden en stukjes loslaten. Wanneer deze delen in onze keel belanden is de kans op verstikking groot.
Bovenstaande lijkt een goede reden om voor deze groep mensen een uitzondering te maken. Maar in verband met de schadelijke risico’s voor het milieu wordt dit niet toegestaan. Tijdens onderzoek hebben onderzoekers van Universiteit Antwerpen per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS) aangetroffen in duurzame rietjes, gemaakt van papier, bamboe, staal, bamboe en glas.
Naar aanleiding van een Amerikaans onderzoek hebben onderzoekers van de Universiteit Antwerpen voor 39 verschillende merken een analyse uitgevoerd op aanwezigheid van 29 verschillende PFAS-verbindingen. Tijdens het onderzoek hebben de onderzoekers bij het grootste gedeelte (69%) het schadelijke PFAS aangetroffen.
In totaal hebben de onderzoekers 18 verschillende soorten PFAS ontdekt. Met name de uitkomst van papieren rietjes (90%) is zorgwekkend te noemen. In plastic rietjes en roestvrijstalen rietjes is geen PFAS aangetroffen. De aangetroffen concentraties van PFAS in papieren rietjes zijn gelukkig laag met minder dan 2 nanogram per rietjes. Maar in sommige gevallen was de concentratie met 7 nanogram per rietje een stuk hoger.
PFAS betref een verzamelnaam voor duizenden chemische stoffen. Deze stoffen worden bij verpakkingen vaak verwerkt in verpakkingsmaterialen. Hiermee wordt voorkomen dat het voedsel vast blijft plakken aan de verpakking. Bij papieren rietjes wordt PFAS mogelijk gebruik om ze waterafstotend te maken.
Tijdens het onderzoek heeft men niet getest of deze stof bewust wordt toegevoegd tijdens het produceren van de papieren rietjes. Het kan ook zijn dat fabrikanten geen PFAS hebben toegevoegd, maar dat ze zonder het te weten bij de productie gebruikgemaakt hebben van vervuilde grondstoffen.
Het maakt natuurlijk niet uit hoe de schadelijke stof PFAS terechtkomen in papieren rietjes. Ze blijken in elk geval schadelijker dan in eerste instantie gedacht. Van PFAS is bekend dat deze bioaccumulerend zijn en niet of nauwelijks worden afgebroken in de natuur. Ook kunnen deze stoffen zich ophopen in ons lichaam, dieren en planten.
Uit onderzoek blijkt dat het gebruik van duurzame rietjes niet automatisch beter zijn voor onze gezondheid en het milieu. Maar ondanks de uitkomsten van het onderzoek hoeven we ons niet direct zorgen te maken over het gebruik van het duurzame alternatief. We gebruiken ze niet dagelijks, waarvoor de blootstelling nog lager uitvalt.
Onderzoekers suggereren wel dat het beter is om ze niet meer te gebruiken. Wel gebruikmaken van een rietje bij het drinken? Kies dan voor een roestvrij staal rietje als alternatief. Deze bevatten namelijk geen PFAS. Ook kunnen deze gebruikt worden door mensen met een beperking en kinderen om de kans op verstikking te voorkomen.