Marjan Hammink | Fotografie: Brady
De Europese verordening over de classificatie, labeling en verpakking van chemische stoffen en mengsels (CLP) is daarvoor de leidraad. Van onderzoek en ontwikkeling tot en met productie: elk laboratorium heeft te maken met chemische stoffen. Voor de veiligheid van medewerkers en klanten is het correct labelen van deze chemicaliën van cruciaal belang. Hoe ziet correcte identificatie eruit?
Marjan Hammink | Fotografie: Brady
“In principe doe je al aan identificatie als je een etiket plaatst en er met de hand op schrijft wat erin zit, plus een uitroepteken ernaast. De keerzijde is natuurlijk: stel je voor: er gebeurt iets, er komt inspectie en je doet het op die manier zoals ik net schets, dan heb je wel iets uit te leggen,” legt Fearghal Jones uit, Territory Sales Manager van Brady. Het bedrijf verzorgt veiligheidssignalisatie en industriële identificatie zoals etiketten, draad- en leidingmerkers, labelprinters en pictogrammen. “Uiteindelijk ben je als werkgever ook te allen tijde verplicht om je werknemers op een zo veilig mogelijke manier professioneel te laten werken. En sancties of reputatieschade wil niemand.”
“De nog steeds gebruikte handmatige houtje-touwtje identificatie kan leiden tot inconsistentie, gevaarlijke situaties, fouten en verwarring,” weet Jones uit ervaring. Altijd nog beter dan ‘geen etiket’, maar het is echt een aanrader om gebruik te maken van gestandaardiseerde en gedrukte etiketten met juiste informatie: de naam van de (vloei)stof, gevareninformatie, veiligheidsvoorschriften en noodprocedures. “Bovendien, naast het identificeren van vloeistoffen is het ook belangrijk om ander materiaal in het lab te identificeren, zoals kabels, leidingen en vloeren. Dit kan de werkomgeving een stuk veiliger maken, je minimaliseert het risico op ongevallen en verwarring,” voegt Jones toe. Denk hierbij aan het gebruik van kleurgecodeerde labels en/of (vloer)markeringen.
“Houtje-touwtje identificatie kan leiden tot inconsistentie, gevaarlijke situaties, fouten en verwarring”Fearghal Jones, Territory Sales Manager van Brady
CLP staat voor Classification, Labelling and Packaging en verwijst naar de Europese verordening 1272/2008 over de classificatie en labeling van chemische stoffen en mengsels. Voordat ze op de Europese markt worden gebracht moeten alle leveranciers ervoor zorgen dat hun stoffen en mengsels gelabeld en verpakt zijn in overeenstemming met de bepalingen van deze CLP-verordening. Het systeem is gebaseerd op het wereldwijd geharmoniseerd systeem Globally Harmonised System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS) van de Verenigde Naties. De CLP/GHS-symbolen gelden sinds januari 2009, en sinds eind 2010 is het verplicht om chemische stoffen te labelen conform de verordening. Jones: “Vanaf 1 juni 2015 geldt dit ook voor chemische mengsels. Iedereen is ondertussen wel bekend met de negen gevaarpictogrammen (zoals een vlam, een doodshoofd in een ruit) en de CLP/GHS-signaalwoorden ‘gevaar’ en ‘waarschuwing’, afhankelijk van de aard van de stof.”
Volgens de voorschriften van GHS moeten gevaarlijke stoffen of mengsels ingedeeld worden in een of meer categorieën. Voor elke categorie schrijft GHS voor welk pictogram, signaalwoord, bijhorende gevarenaanduidingen en voorzorgsmaatregelen op het etiket moeten staan. De gevarenaanduidingen komen tot uitdrukking in de zogeheten H-zinnen (Hazard); voor de voorzorgsmaatregelen gelden de P-zinnen (Precautionary). De H- en P-zinnen moeten op de verpakkingen van alle gevaarlijke stoffen staan. “Maar als je onder de 125 ml komt, dan ben je niet verplicht om dat hele label op die manier te doen met de PH-zinnen”, volgens Jones.
Bij het opslaan van materialen, zoals monsters in een vriezer of bij mogelijk contact met chemicaliën, is het essentieel om labels te gebruiken die onder de meest extreme omstandigheden leesbaar blijven. “We kijken altijd vanuit het oogpunt van het label en de specifieke toepassing. Waar moet het aan voldoen, welke omstandigheden zijn er? Wil je de labels voorbedrukt aangeleverd krijgen? Vanuit je laboratoriuminformatiemanagementsysteem (LIMS) kun je ook zelf informatie op het label gaan printen, inclusief 1- of 2D-barcodes en andere relevante informatie,” aldus Jones.
“Dat veiligheid een belangrijk onderwerp is zien we telkens weer op beurzen”Fearghal Jones, Territory Sales Manager van Brady
Het gebruik van barcodes en geavanceerde labeltechnologie, zoals bulk scanning, heeft als bijkomend voordeel dat de inventarisatie van materialen en chemicaliën er aanzienlijk sneller en efficiënter mee af te ronden is. “Zo kunnen met RFID-technologie meerdere items tegelijkertijd worden gescand, wat tijd en moeite bespaart en de kans op menselijke fouten verkleint,” legt Jones uit.
“We bieden via distributeur Salm en Kipp gespecialiseerde printers – ook draagbare – aan voor het printen van veiligheidspictogrammen en leidingmerkers in verschillende kleuren en afmetingen, met duurzame materialen voor zowel binnen- als buitengebruik. Met de Workstation CLP/GHS-labels-app kan de gebruiker eenvoudig labels afstemmen op de geldende CLP-verordening en het GHS-systeem, door informatie uit de door de leverancier meegeleverde veiligheidsinformatiebladen te uploaden en labels aan te maken. In de praktijk komt het ook wel voor dat bedrijven hun eigen vloeistoffen creëren. Heb je eenmaal zo’n label daarvoor aangemaakt, kan je dat ook opslaan, dan kan je dat weer reproduceren.” zegt Jones. Zo heeft een laboratorium altijd de zekerheid van het voldoen aan de geldende veiligheidsvoorschriften en -normen. “En hoewel de Arbeidsinspectie er vanwege onderbezetting niet aan toe komt, kan een inspectie bij een incident wel degelijk ernstige gevolgen hebben voor het laboratorium en haar medewerkers.”
Daarom is het in het kader van zowel de veiligheid als de professionaliteit een heldere doelstelling om medewerkers te doordringen van het belang van veiligheid: er is veel aanbod in opleidingen en trainingen. “Dat veiligheid een belangrijk onderwerp is zien we telkens weer op beurzen en evenementen, het staat duidelijk hoog op de agenda. Veel mensen tonen belangstelling voor veiligheidssymbolen en -zinnen en weten echt wel hoe belangrijk het is. Labs nemen het serieus en streven naar een professionele aanpak van veiligheid.”
