Redactie LABinisghts
Het omgaan met gassen in laboratoria en industrie brengt bijzondere gevaren met zich mee. Daarom moet veiligheid voorop staan, zowel bij elke activiteit als bij het opslaan van gassen en bij de risicobeoordeling. Zeker bij gassen onder druk zijn veiligheidskasten volgens de Europese norm EN 14470-1 en deel 2 de aangewezen oplossing.
Redactie LABinisghts
Gassen onder druk zijn gassen die zich in een houder bevinden onder een druk van minimaal 200 kPa (overdruk) of meer, die vloeibaar gemaakt en diepgevroren zijn. Als gassen niet op de juiste manier worden opgeslagen, kunnen ze erg gevaarlijk zijn. Ze kunnen onder meer een bijtend, giftig of explosief effect hebben. Daarnaast worden gassen in sterk gecomprimeerde vorm geleverd in zogenaamde persgasflessen. Verdere gevaren die zich bij deze gasdrukhouders voor kunnen doen, zijn:
⚠️ als een gasfles onder druk valt of een klep breekt, kan dit ertoe leiden dat de cilinder, aangedreven door het gas dat onder hoge druk ontsnapt, als een projectiel rondvliegt door de mechanische schade. De kracht die hierbij optreedt is vaak voldoende om zelfs door betonnen muren heen te breken.
⚠️ huidcontact met gassen brengt grote gezondheidsrisico’s met zich mee. Er kunnen bijvoorbeeld koude brandwonden optreden. Inerte gassen zoals stikstof, argon of kooldioxide verdringen zuurstof en hebben een verstikkend effect, en oxiderende gassen zoals zuurstof kunnen een brand doen ontbranden en versterken. Brandbare gassen zoals waterstof of methaan kunnen in contact met lucht explosieve mengsels vormen.
Ondanks hun potentiële niet te onderschatten gevaar, is het mogelijk om gasflessen en gassen veilig, ruimtebesparend en gemakkelijk direct op de werkplek op te slaan. De Europese norm 14470-2 specificeert primair de criteria voor brandbescherming, testen en documentatie van gasflessenkasten en omvat verschillende veiligheidseisen. De brandwerendheid van gasflessenkasten is onderverdeeld in vier verschillende klassen: G15, G30, G60 en G90. G staat voor gasflessen en de cijfers voor brandwerendheid in minuten. Deze tijd is nodig omdat gasflessen een groot gevaar vormen voor mens en milieu, al bij temperaturen boven de 70°C kunnen de afdichtingen in de kop van gasflessen gaan lekken. Door de temperatuurstijging neemt ook de druk in de gasfles toe, waar de fittingen mogelijk niet meer tegen bestand zijn. Door het vrijgeven van de opgeslagen energie (druk), komt de gasfles in raketachtige, oncontroleerbare bewegingen met onberekenbare risico’s. Dit wordt voorkomen door gebruik te maken van speciale veiligheidskasten.
“‘In de G90-gasflessenkast staan de gasflessen met brandbare of giftige gassen veilig in werkruimten’”Asecos
Op deze manier beschermen G90-kasten de inhoud van de kast gedurende minimaal 90 minuten tegen hitte en vlammen. Dat is de minimale tijd die werknemers en reddingswerkers na het uitbreken van de brand hebben zonder dat de onder druk staande gassen (die zijn opgeslagen in veiligheidskasten) een risico vormen.
Door het hoge beveiligingsniveau zijn veiligheidskasten met een brandwerendheid van 90 minuten in de praktijk een begrip geworden.
Het Bestuurlijk Omgevingsberaad (Bob) heeft in september 2020 de PGS 15 interimversie 0.2 vastgesteld en geeft hiermee invulling aan wettelijke kaders op het gebied van omgeving en arbeidsomstandigheden voor de bescherming van werknemers tegen brand- en explosierisico’s in verband met gevaarlijke stoffen en potentieel explosieve atmosferen. De regels zijn van toepassing op werkgevers en zelfstandigen op de meeste werkplekken waar een gevaarlijke stof aanwezig is of kan zijn. Onder gevaarlijke stoffen vallen ook alle gassen onder druk. Daarom moeten passende beheersings- en minimaliseringsmaatregelen worden genomen. Wanneer het niet mogelijk is risico’s uit te sluiten, is het zaak voorzorgsmaatregelen te nemen voor de veilige opslag van de gasflessen onder druk. Gevaarlijke stoffen moeten derhalve in geschikte veiligheidskasten worden bewaard om ze tegen brand te beschermen en om verspreiding van brand te voorkomen.
Veiligheidskasten worden beschouwd als een gedecentraliseerde opslagruimte, opstellen mag daarom direct op de werkplek. De gastoevoer kan gemakkelijk vanaf de werkplek worden bewaakt en de leidingen naar het tappunt zijn extreem kort. Dit bespaart materiaalkosten en minimaliseert het risico op lekkage – vooral bij het gebruik van corrosieve gassen. Veiligheidskasten bieden ook voordelen door hun flexibiliteit: er zijn geen dure constructiemaatregelen nodig voor de aanleg en het onderhoud van pijpleidingen die ontstaan wanneer gas wordt aangevoerd vanuit een externe opslagruimte. Met gedecentraliseerde opslag zijn aanpassingen aan veranderende gebruikseisen ook eenvoudig door te voeren.
In de G90-gasflessenkast van Asecos worden gasflessen met brandbare of giftige gassen veilig opgeslagen in werkruimten, vaak verbonden met persgasfittingen voor afzuiging en via pijpleidingen naar het afzuigpunt geleid. Asecos heeft een oplossing ontwikkeld om de gebruiker snel een overzicht te geven van de opgeslagen gasflessen: de klassieke G90 gasflessenkast is ook verkrijgbaar in een variant met een kijkvenster van brandwerend glas. Dit betekent dat een reduceerstation kan worden gecontroleerd zonder de deur te openen. Dit model is verkrijgbaar in een breedte van 60 cm en biedt ruimte aan twee 50 liter flessen. De kast hoeft meestal alleen geopend te worden om gasflessen in de kast om te wisselen. Gas- en elektrische leidingen naar buiten worden in de regel in veiligheidskasten door het plafond aangelegd. Als dit in uitzonderlijke gevallen nodig is, laat de norm EN 14470-2 ook een doorvoer in de zijwanden toe.
De gangbare praktijk bevestigt dat industriële ontwerpers de voorkeur geven aan een plafonddoorvoer. Ook hier bieden gasflessenkasten veel voordelen: het nieuw ontwikkelde plafond van de Asecos-kasten beschikt over een groot oppervlak waarin elke positie flexibel kan worden gebruikt om gas- of elektrische leidingen door te leiden. Het toegestane doorvoergebied in het plafond is zowel aan de buiten- als binnenkant van de kast duidelijk zichtbaar gemaakt. Dit maakt de installatie veel eenvoudiger en maakt het mogelijk de inwendige diepte en breedte van de kast volledig te benutten. Schuine buizen behoren tot het verleden: deze kunnen direct en zeer dicht bij de achterwand van de kast worden uitgevoerd. Dit scheelt werk en materiaal.
Onjuiste opslag van gasflessen is levensgevaarlijk. Asecos heeft brandtesten uitgevoerd met drie verschillende gasflessen (waterstof, 50 liter, 200 bar; acetyleen, 40 liter, 200 bar; zuurstof, 50 liter, 200 bar) en is hiervoor naar Finland afgereisd.
De testen hebben aangetoond hoe snel gasexplosies kunnen optreden en met welke kracht gasflessen exploderen.
Asecos heeft een meer dan 120 pagina’s tellende brochure over gevaarlijke stoffen samengesteld met veel specialistische informatie en vakkennis op het gebied van gassen. Deze kunt u kosteloos aanvragen.