Redactie: Marjan Hammink | Fotografie: Marco Vellinga
De glucoselactaat-analyzer is een belangrijke speler in de Clinical Research Unit van NUTRIM, het nieuwe centrum voor patiëntgebonden onderzoek aan het Maastricht Universitair Medisch Centrum+. Het voorkomen van de ongewenste afbraak van spiermassa en spierkracht is – naast de behandeling van de kwaadaardige tumor bij een patiënt met kanker – speerpunt in het onderzoek.
Redactie: Marjan Hammink | Fotografie: Marco Vellinga
“Die fitheid van een kankerpatiënt is heel bepalend voor hoe deze door een behandeling komt,” zet Sander Rensen uiteen. Rensen is universitair hoofddocent Chirurgie aan de School of Nutrition and Translational Research in Metabolism (NUTRIM) van de Maastricht University. “Dus hoe eerder je dit fitheids-aspect kan oppikken en vervolgens in de behandeling mee kan nemen, hoe meer er gedaan kan worden qua behandeling. De laatste pakweg 10 jaar zijn onderzoekers tot het inzicht gekomen dat de afname van fitheid een heel geleidelijk, sluipend proces is. Op het moment dat het zich aandient, is het vaak al te laat.”
Dit ongewenste gewichts- en spierverlies heet cachexie. Het verschijnsel heeft een sterk negatief effect op het fysieke func-
tioneren, welbevinden en de overleving van patiënten met kanker. “Vaak hebben patiënten daar zelfs nog meer last van dan van de kanker zelf,” weet Rensen. Zijn onderzoeksgroep, die hij leidt samen met prof. Steven Olde Damink, bewandelt meerdere sporen in het onderzoek naar de verstoringen van het metabolisme bij kankercachexie. “In onze speciaal voor patiëntgebonden onderzoek ingerichte Clinical Research Unit kijken we objectief en specifiek naar spierkracht en uithoudingsvermogen. We gebruiken CT-scans om de lichaamssamenstelling van mensen te analyseren en — heel belangrijk — combineren dit met gewichts- en activiteitsmetingen in de thuissetting.”
Bij het in kaart brengen van het onderliggende mechanisme van dit verstoorde metabolisme speelt insulineresistentie een belangrijke rol. “We kennen dit fenomeen bij overgewicht, maar we zien het ook bij mensen met cachexie. Via toepassing van de zogeheten glucose-clampingtechniek willen we hier meer aandacht aan gaan geven.” De clampingtechniek is een methode om insulineresistentie te kwantificeren. Het wordt gebruikt om te meten hoe goed een persoon glucose metaboliseert of hoe gevoelig iemand is voor insuline. “Om zo’n clampingstudie goed te kunnen doen hebben we heel gericht een glucoselactaatanalyzer van YSI bij Salm en Kipp aangeschaft. Via mijn vrouw, die werkt bij interne geneeskunde en veel werkt met mensen met overgewicht of diabetes, wist ik dat ik deze moest hebben. We kunnen er acuut mee bepalen wat de glucosewaarde in het bloed is, wat de maat is voor de insulinegevoeligheid van die patiënt. Binnen het onderzoek kunnen we daaropvolgend in een breder kader bekijken of het inderdaad zo is dat mensen met cachexie minder insulinegevoelig zijn dan mensen zonder cachexie. Vervolgens kunnen we onderzoeken of we dat aan bepaalde tumoreigenschappen kunnen koppelen.”
Dat dit aspect van cachexie van groot belang is om mee te laten tellen bij ‘personalized medicine’ wordt nog onderschat. “Want je geeft de behandeling niet aan de tumor. Je geeft het aan de patiënt. Hoe is de lichaamssamenstelling van iemand, wat is de insulinegevoeligheid? Heeft de patiënt baat bij een gepersonaliseerd trainingsprogramma? Binnen NUTRIM zijn we bezig om te bewijzen dat dat belangrijk is. Wat kan iemand fysiek aan, hoe kunnen we de anti-tumortherapie zo instellen dat mensen beter aan chemotherapie of een operatie beginnen en er met minder bijwerkingen of complicaties doorheen rollen? En dat we niet achter de feiten aan hoeven te lopen?” Door adequaat voedings- en bewegingsinterventies per patiënt af te stemmen binnen het behandelplan, wordt geprobeerd afbraak van spiermassa en spierkracht te voorkomen. De negatieve spiraal van (eet)lustverlies, krachtsverlies en functieverlies waarin veel kankerpatiënten terechtkomen, zou daarmee doorbroken kunnen worden.
“Voor de clampingstudie hebben we een glucoselactaatanalyzer aangeschaft”Sander Rensen, universitair hoofddocent Chirurgie aan de School of Nutrition and Translational Research in Metabolism (NUTRIM) van de Maastricht University.
“We hebben het optimaal kunnen inrichten voor heel zieke mensen. Juist omdat we in Nederland de enige chirurgiegroep met een echt onderzoekslab zijn, hebben we hier werk van kunnen maken. Vergelijkbare faciliteiten waren binnen NUTRIM al beschikbaar voor gezonde proefpersonen. In deze nieuwe unit is het net zo veilig, want in een ziekenhuissetting, net zo gedetailleerd en bovendien via wearables aan de thuissituatie gekoppeld.” Dat de glucoselactaatanalyzer als radertje in een grote onderzoeksmachine een uitkomst is voor de unit, staat voor Rensen buiten kijf: “De faciliteiten hadden we al, na aanschaf van de apparatuur is het allemaal meetbaar. En we weten dat-ie het gewoon doet.”
________________________________________________
Voor de bepaling van glucose en lactaat in onderzoek, biotechnologie, farmaceutische industrie en voedingsmiddelenindustrie
• Snelle en accurate metingen in 60 seconden
• Grote nauwkeurigheid
• Geen verbruik van analyten
• Eenvoudig in gebruik
• Geen of minimale voorbewerking
KENMERKEN
• Analysemethodiek specifiek uitgerust voor glucose- en lactaatmetingen.
• De analyse-uitslagen zijn specifiek en in minder dan 1 minuut beschikbaar dankzij de ‘geïmmobiliseerde enzym’-technologie.
• Standaard in staat om monsters te nemen uit een verscheidenheid aan monsterhouders, inclusief 96-well platen en microcentrifugebuizen.
• Een efficiënt ontworpen vloeistofdynamica voorkomt verstoppingen. Hierdoor kunnen de meeste matrices worden geanalyseerd zonder monstervoorbewerking.
________________________________________________
Cachexie, een syndroom gekenmerkt door ongewenst gewichts- en spierverlies, heeft een sterk negatief effect op het fysieke functioneren en de overleving van patiënten met kanker. Het vaststellen van cachexie is niet gemakkelijk. Patiënten weten vaak hun gezonde uitgangsgewicht niet precies genoeg. Ook gaat cachexie soms schuil achter obesitas of ascites [vochtophoping in de buik, red.]. Daarnaast is cachexie een dynamisch proces, waarbij er grote verschillen kunnen zijn van persoon tot persoon.
Cachexie heeft een negatief effect in alle fases van de behandeling. Het vergroot de kans op chemotoxiciteit en op complicaties na een operatie, vermindert de kwaliteit van leven, verlaagt de progressievrije overleving zowel na operatie als na chemotherapie, en vermindert de algehele overlevingskansen.
________________________________________________
NUTRIM staat voor School of Nutrition and Translational Research in Metabolism. NUTRIM-onderzoek richt zich op chronische ziekten, waaronder diabetes, COPD, inflammatoire darmaandoeningen, leveraandoeningen en nieraandoeningen, en draagt bij aan het verbeteren van de kankerzorg. Biomedisch onderzoek is direct gekoppeld aan klinische proeven en onderzoek gericht op gedragsinterventies en gezondheidsbevordering. Een primair doel is om de vertaling van wetenschap naar patiënt en bevolking te versnellen.
