Na het zonnigste jaar ooit staan begin december nog steeds veel bomen volledig in blad. Ik loop ook al een tijdje mee, maar echt, dat is nog nooit vertoond. Referentie is 24 november, als mijn zoon zijn verjaardag heeft, en vroeger altijd alles kaal was. De laatste jaren is die dag meestal niet alles meer kaal, dit jaar staat voor het eerst alles zo’n beetje in volle herfsttooi. Nu, begin december, zijn sommige eiken gewoon nog groen…
Over drie weken gaan de dagen weer lengen en over minder dan drie maanden komen de eerste meidoornblaadjes er alweer aan, tegenwoordig vaak al eind februari. Het winterseizoen is gedecimeerd, de lente lijkt vaak op de zomer, de zomer duurt langer dan ooit, en de herfst reikt tot in de winter. Je moet toch wel onder een steen hebben gelegen om niet te merken dat klimaatverandering zo hard gaat, dat je het oplopen van de temperatuur bijna jaar op jaar kunt volgen. Komt er nog een ouderwetse winter dit jaar? Natuurlijk, het kan nog steeds, maar de kans erop wordt snel kleiner. We gaan het zien.
De snelheid waarmee het klimaat opwarmt heeft op korte termijn voor Nederland niet eens zulke grote consequenties. Het verlengde groeiseizoen maakt wellicht twee oogsten mogelijk, het steeds warmere zomerweer maakt naar het zuiden reizen om de zon op te zoeken minder vanzelfsprekend. De rijzende zeespiegel baart uiteraard wel zorgen, maar zal de komende decennia nog geen grote gevolgen hebben voor de Lage Landen. De impact van 1, 2, 3 graden opwarming is wel direct groot in gebieden die nu al marginaal zijn: de zuidelijke regio’s waar een iets hogere zomertemperatuur en bijbehorende extra verdamping direct gevolgen heeft voor de landbouwopbrengsten.
De extreme hittegolven die hiermee samenhangen zijn al een feit en vormen een directe bedreiging voor de levensvoorziening van miljoenen mensen. De opwarming gaat zo snel, dat het voor bijvoorbeeld boeren lastig is zich aan te passen. Als de meeste droogte- en hitteresistente gewassen het loodje leggen houdt het namelijk op. Die worden vaak al als enige optie geteeld. Alleen hier kan de wetenschap nog de bakens verzetten. Het Carnegie Institute in Californië doet momenteel onderzoek naar de overlevingsstrategie van woestijnflora om te achterhalen welke fysische en genetische mechanismen hiervoor verantwoordelijk zijn.
Die kennis is superinteressant voor gewasveredeling. Je zou bijvoorbeeld via veredeling nieuwe hitte- en droogtebestendige voedingsgewassen kunnen ontwikkelen die wel bestand zijn tegen de nieuwe extremen van het klimaat. Voor dit onderzoek is in Nederland door Bronson Climate een heel bijzondere plantengroeikast gebouwd die het Death Valley-klimaat kan simuleren. Ik kan u vertellen dat het ontwerp en de bouw van die kast geen sinecure was. De komende weken ondergaat de kast nog een stresstest om, als alles glansrijk doorstaan is, verscheept te worden naar San Francisco. Ik ben er stilletjes best trots op dat de labsector zo zijn steentje kan bijdragen aan het vinden van oplossingen voor een op termijn immens klimaatprobleem. Benieuwd naar het onderzoek aan het Carnegie Institute? Lees er alles over in de reportage op pagina 12 van dit nummer.
