Terwijl de bladeren aan het vergelen zijn, gaat de vergroening in de laboratoriumwereld onverminderd door. Wat zo’n tien jaar geleden nog futuristisch leek, wordt steeds meer werkelijkheid: inherent duurzame labs die veel minder energie vragen of op termijn zelfs netto-energieproducenten worden.
Dat laatste is wel een uitdaging. Niet alleen de labapparatuur, ook de hele luchtconditionering en alles wat koelt en verwarmt vreet energie. Toch valt er nu al veel te winnen. Met een slimme afstelling van luchttechnische installaties (niet alles 24/7 op 100%), nieuwe energiezuinige apparatuur, clustering van koudetechnologie en slim hergebruik van vrijkomende warmte kan het energieverbruik drastisch naar beneden.
Hoe vaak zie je nu niet dat er in een lab in kleine ruimtes veel grote, zware apparaten staan die enorm veel warmte uitstoten, waardoor de binnentemperatuur veel te hoog oploopt. De oplossing is dan die warmte naar buiten weg te zuigen en gekoelde lucht in te laten. Dat is niet meer van deze tijd. Er wordt ook onvoldoende bij stilgestaan. Tijdens de hittepieken afgelopen zomer zag je bijvoorbeeld dat er mobiele airco’s werden aangeschaft die stonden te loeien in dezelfde ruimte waar gewerkt werd. Lekker afkoelen in de luchtstroom van de airco!
Ondertussen werd het binnen nog warmer door de enorme warmteproductie van de airco — alsof je je huis kunt koelen door je koelkast open te zetten… Feitelijk is deze wijze van koelen in veel labs de praktijk. Waar we naartoe moeten is warmte die in het lab naar buiten wordt geblazen, terug te winnen. Voor warmteopslag in koude periodes, om er de eigen systemen mee te voeren door er een warmtewisselaar tussen te zetten of er de buren een plezier mee te doen.
Je ziet dat bij nieuwbouw wél nagedacht wordt over dit soort energiebesparende oplossingen. Voorbeelden zijn veel zuinigere biobanken, waar -80º C-vriezers niet samen in een ruimte staan te loeien, maar waar één centraal koelsysteem de benodigde koude zeer energie-efficiënt opwekt en centraal warmte kan terugwinnen. Denk ook aan gebouwen met warmte-koudeopslag — vaak met een flink atrium — om overtollige warmte met name ’s zomers af te romen en dieper op te slaan voor de warmtebehoefte in de winter.
Interessant is natuurlijk de warmtepomp die qua investering voor labs veel interessanter is dan voor een gemiddeld huishouden en labs van het ‘gas’ af kan halen. Daken uitrusten met zonnepanelen zou zeker bij nieuwbouw ook een tweede natuur moeten zijn. Dit soort vergroening zie je nu serieuze vormen aannemen bij een aantal nieuwbouwprojecten.
Matrix I op het Amsterdam Science Park (zie pag. 11, kort nieuws) wordt zelfs een demontabel gebouw en gaat qua duurzaamheid een stap verder dan CO2-reductie van de laboratoria. De staal- en betonconstructie wordt uitneembaar om deze bouwmaterialen in de toekomst eenvoudig opnieuw te kunnen gebruiken. Het is misschien niet zo bekend, maar cement, een belangrijk bestanddeel van beton, is een enorme energieslurper en verantwoordelijk voor 80% van de emissies in de bouw. Demontabel bouwen verdient in die zin topprioriteit bij alle labs die vergroening hoog in het vaandel hebben.
