Na twee jaar van kaalslag in onderwijs en wetenschap – de geldkraan is echt dichtgeknepen – kijken universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstellingen en start-ups reikhalzend uit naar een ander geluid vanuit Den Haag.
tk1 We weten nog niet welk kabinet er straks precies komt, maar zelf ben ik optimistisch dat er met de zeer vermoedelijke coalitiepartners D66 en CDA een andere wind gaat waaien. Het wordt tijd dat de trend van de laatste twee jaar wordt omgebogen. Het afknijpen van fondsen leidt ertoe dat voor onze kenniseconomie zo belangrijke onderzoeksprojecten on hold gezet of afgeslankt worden, of dat de stekker er gewoon uitgaat.
Zo zonde: ergens op bezuinigen voor kortstondig financieel gewin, waar we op termijn de prijs voor gaan betalen. R&D is de motor van onze economie, daar is iedereen het wel over eens, maar in de praktijk wordt er zo gemakkelijk een hap uit de financiering genomen.
tk2 Tijdens onze paneldiscussie in samenwerking met FHI afgelopen november kwam vanuit de leveranciershoek een beeld naar voren van een Nederland dat steeds meer op slot gaat. Niet alleen door het kabinetsbeleid: er spelen meer factoren. Maar hun weerslag op de staat van de labsector hebben beslissingen in Den Haag wel degelijk.
Het panel kwam unaniem tot de conclusie dat het economisch klimaat in labland wel een oppepper kan gebruiken. Want hoe was het afgelopen jaar? Nou, de innovatiemotor in de laboratoriumsector draaide in 2025 niet top. Bezuinigingen zetten een rem op onderzoek, start-ups zagen fondsen slinken en wie wilde uitbreiden had moeite geschikte huisvesting te vinden.
Kijk je breder, dan is er ook macro-economisch de nodige onzekerheid. Ook dat heeft zijn weerslag op het ondernemersklimaat. Je zag dit ook tijdens ‘corona’: vooral in de beginfase ontstond er een soort paniek en werd er plots op de rem getrapt. Je ziet dit nu in zekere zin weer gebeuren. Grote projecten komen daardoor moeizamer van de grond, budgetten komen minder snel los of worden bevroren, en tragere besluitvorming laat investeringen naar achteren schuiven.
“Groeimarkten zijn er ook, maar dat heeft vooral te maken met dat men niet anders kan”
Vincent Hentzepeter
tk3 Binnenlands beleid kan helpen om net dat stukje zekerheid te geven dat bedrijven wel hun investeringen door willen zetten. Het korten op innovatiefondsen werkt dan contraproductief. Dit heeft direct zijn weerslag op de laboratoriumeconomie. Zo kampen universiteiten en academische ziekenhuizen met bezuinigingen, waardoor onderzoeksgroepen inkrimpen of verdwijnen en talent zelfs naar het buitenland vertrekt. Groeimarkten zijn er ook, maar dat heeft vooral te maken met dat men niet anders kan. Zo stijgt de vraag naar automatiseringsoplossingen door aanhoudende tekorten aan technisch geschoolde labmensen en de noodzaak efficiënter te gaan werken.
Of deze situatie in 2026 verbetert? Hopelijk duurt het niet weer een jaar voor er een nieuw kabinet is. Eentje dat wel daadkracht toont, inziet dat R&D de motor is van de economie, en dat hier de kosten voor de baat uitgaan. Een kabinet dat grote issues aanpakt, zodat de netcongestie wordt opgelost. Een kabinet dat Nederland aantrekkelijk houdt voor onderzoekers – ja, ook of juist uit het buitenland – want ze zijn onmisbaar om met onze kenniseconomie voorop te kunnen blijven lopen.
