Professor Michel Nielen van RIKILT, Instituut voor voedselveiligheid van Wageningen UR, ontwikkelde de dopingtest die alles ziet. Nielen schrijft er met zijn medeauteurs over in het vakblad Rapid Communications in Mass Spectrometry. Hij ontwikkelde de vluchttijd-massaspectrometrie (TOF-MS)-test, samen met Griekse collega`s, in opdracht van het anti-dopingagentschap WADA.
De test is het resultaat van een onderzoeksvoorstel dat Nielen en collega`s vijf jaar geleden indiende bij het WADA om dopingmonsters op een andere manier te analyseren. Nu lopen onderzoekers achter de feiten aan, omdat er steeds nieuwe stoffen bijkomen. Voor die nieuwe stoffen zijn vaak nieuwe methodes nodig om ze te detecteren, wat leidt tot stijgende kosten. Nielen bedacht de test die met terugwerkende kracht foute sporters kan betrappen, zelfs na vele jaren. Hiertoe past hij vluchttijd-massaspectrometrie (TOF-MS) toe. Moleculen worden bij deze geavanceerde techniek op gewicht van elkaar gescheiden op basis van de tijd die ze nodig hebben om een bepaalde afstand in een vacuüm pijp af te leggen. Elk geladen deeltje krijgt daarbij precies dezelfde hoeveelheid energie mee, zwaardere deeltjes krijgen minder snelheid dan lichtere en vliegen er dus langer over. Met TOF-MS wordt in één keer het hele spectrum van moleculen zichtbaar in tegenstelling tot de klassieke MS die inzoomt op massasignalen van bekende stoffen. De methode van Nielen detecteert 241 stoffen van de WADA-lijst met verboden middelen. Dat is tachtig procent van de kleinere moleculen van die lijst. Met gaschromatografie gekoppeld aan TOF-MS bleek Nielen in staat het gat van de andere twintig procent te dichten. De Griekse collega`s van Nielen hebben met de nieuwe methode in oude dopingmonsters van de WADA achteraf de designerdrug 4-metyl-2-hexanamine aangetoond. Aanvankelijk `schone` atleten bleken daarmee alsnog positief. Sporters zijn met TOF-MS dus met terugwerkende kracht te betrappen. Maar de strijd is nog niet gestreden: de grote eiwitachtige stoffen als groeihormonen en epo detecteert deze methode niet en het is de vraag of het aantonen van genetische doping, de doping van de toekomst, niet een nog grotere uitdaging zal vormen.
