Hans van Eerden | Fotografie: Marco Vellinga
Van algemeen analytisch-chemisch lab is Nedlab in Middelharnis uitgegroeid tot gespecialiseerd laboratorium voor lucht en gassen. In deze niche profileert het zich met het waarborgen van veiligheid en proceszekerheid. Oprichter Willem Struijk: “Dat groeit ongelooflijk, in ziekenhuizen, de farmaceutische industrie, de voedingsmiddelenindustrie en voor het veilig werken met ademlucht. Het belang van schone lucht en gassen wordt nog wel eens onderschat.”
Hans van Eerden | Fotografie: Marco Vellinga
Als jongen voelde Willem Struijk zich aangetrokken tot het analistenvak. “Dat zat ’m in het puzzelen, de complexiteit van de organische chemie. In de Condensed Chemical Dictionary, zeg maar een chemische voorloper van Wikipedia, zocht ik altijd op hoe een molecuul in elkaar zat.” Via omwegen – een blauwe maandag HTS Weg- en Waterbouw, kantoor, fabriek – ging hij toch naar de analistenschool. Hij knoopte er de avond-HTS Chemie aan vast en ging in de buitendienst van een lab werken. Met een eigen bedrijf deed Struijk nog een tijdje smeerolieanalyses voor de pleziervaart en uiteindelijk startte hij in 1999 Nedlab als algemeen analytisch-chemisch lab. “Die naam klonk goed, ik krijg nog steeds post gericht aan het Nederlands Laboratorium. Ik wilde complexere analyses uitvoeren en onderzoekswerk doen. De eerste klant was een afvalverwerker uit de Botlek, waarvoor ik chemisch afval moest analyseren. Dat was meteen een ultieme uitdaging qua puzzelen.”
Zo groeide Nedlab uit tot een gerespecteerd laboratorium. Het idee van algemeen analytisch-chemisch lab heeft Struijk echter losgelaten. In die tak van sport heeft een kleiner lab als Nedlab (elf medewerkers) vanwege de schaalvergroting nog weinig bestaansrecht. “We blijven bestaande klanten bedienen en gaan door met onderzoekswerk. Bijvoorbeeld een methode ontwikkelen voor een product waarvoor nog geen analyse is. Voor het overige driekwart richten we ons op de niche van kwaliteitscontrole van lucht en gassen. De basis daarvoor werd gelegd toen ik ooit een mobiel gaslab moest inrichten voor bepaling van koolwaterstoffen zoals ethyleen, propeen en butadieen. Nu ligt onze focus meer op pers- en ademlucht en zuivere gassen, zoals zuurstof, stikstof, CO2 en waterstof, dat nu waanzinnig populair wordt.”
“Wij hebben toen alles rond de beademing van patiënten gecontroleerd”Willem Struijk
In zijn niche heeft Nedlab geen serieuze concurrenten, aldus Struijk. “Wij zijn in Nederland als enige hiervoor geaccrediteerd. De Raad voor Accreditatie heeft zelfs moeite om een gasmeetdeskundige te vinden en moet voor ons een expert van VSL [Nationaal Metrologisch Instituut, red.] laten invliegen. We rijden met drie mobiele testunits door heel Nederland en België. Ook zien we kansen in Duitsland.” Een belangrijke aanjager van de groei is aanscherpende regelgeving. “Er is nu bijvoorbeeld veel te doen rond ademlucht. Zo zijn in Engeland de eisen aanmerkelijk strenger geworden. In ons land wordt de kwaliteit vaak één keer per jaar gecontroleerd op vrijwillige basis, in Engeland moet dat nu verplicht vier keer per jaar. Dat zit er hier ook aan te komen.”
Struijk noemt de ziekenhuizen. “Daar komen we al meer dan vijftien jaar voor ademlucht en medicinale gassen, waarop de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd toezicht houdt. Vroeger stonden bijvoorbeeld de compressoren voor beademingslucht in de kelder en kwam de luchtinlaat soms van een plek waar dieselmotoren stonden te ronken. Nu staan die compressoren op het dak, waar ze schone lucht kunnen innemen. Wij adviseren ziekenhuizen daarover; bijvoorbeeld wat ze precies moeten laten controleren en met welke frequentie. Samen met hun technici stellen we een meetplan op, onder verantwoordelijkheid van de apotheker, want die gaat over de ademlucht.” En soms moet er ad hoc iets gebeuren, zoals in 2020, toen in het Maastrichtse MECC een corona-noodhospitaal werd ingericht. “Wij hebben toen alles rond de beademing van patiënten gecontroleerd.”
“De laboratoriumopleidingen gaan vooral over vloeistoffen”Willem Struijk
Nieuwe vragen komen onder meer uit de voedingsmiddelen-
industrie. “Daar gebruiken ze ongelooflijk veel lucht en gassen. We doen bijvoorbeeld veel CO2-analyses voor de frisdrankenindustrie. Daar werken ze met meerdere bronnen voor CO2, onder meer uit de chemische industrie; die kan verontreinigingen bevatten. Wanneer lucht en gassen bij de productie worden gebruikt, gelden ze als ingrediënten, waarvoor tegenwoordig strenge regels gelden. Is de kwaliteit van de perslucht slecht, dan wordt de kwaliteit van de producten ook slecht. Dat wordt nog wel onderschat. Als bijvoorbeeld flessen voor het vullen worden schoongeblazen, moet dat wel met schone perslucht gebeuren.” Industriebreed leeft inmiddels het besef dat perslucht veel energie kost. Compressoren worden daarom goed onderhouden en lekkages in leidingen worden opgespoord, maar controle op de kwaliteit van perslucht kan nog beter, aldus Struijk.
Er zijn meer sectoren waar Nedlab groeit. Zoals de farmaceutische industrie, waar vergelijkbare eisen gelden als voor ziekenhuizen. “Je hebt er veel global players en dan komt al snel de FDA [U.S. Food and Drug Administration, red.] aankloppen.” Ademlucht voor mensen die in de hulpverlening of industrie veilig moeten kunnen werken, krijgt ook steeds meer aandacht. “We hebben al aardig wat verontreinigingen in die lucht gezien.” Te vaak gaat er nog wat mis met lucht en gassen. “Dan wordt bijvoorbeeld een verkeerde gasfles gepakt of een verkeerde aansluiting gemaakt. Zo hebben we aan industriële gasmengsels gemeten die niet zouden mogen branden, maar dat toch deden.” Of men heeft niet de complete luchtvoorzieningsketen niet in beeld. “Dan laten ze bijvoorbeeld de luchtkwaliteit controleren, maar gooien ze de slangen na gebruik gewoon ergens neer. Die kunnen dan vervuild raken.” Toch is het kwaliteitsbewustzijn over het algemeen wel gegroeid, signaleert Struijk, maar soms trekken organisaties nog te laat aan de bel. “Als er leidingen worden vervangen of nieuw aangelegd, bellen ze nog wel eens last minute voor controle.”
“Controle op de kwaliteit van perslucht kan nog beter”Willem Struijk
Kortom, meer dan voldoende werk voor Nedlab en dus zijn aanwas en behoud van personeel een uitdaging. Dat heeft volgens Struijk meerdere redenen. “Er is bijvoorbeeld geen opleiding in onze richting; de laboratoriumopleidingen gaan vooral over vloeistoffen. Daarnaast heeft de labwereld last van detacheringsbureaus die mensen ergens wegplukken en elders weer plaatsen. De grote labs lijken wel een duiventil. Daar komt nog de rare economische situatie met hoge inflatie bij. Ik wil goed voor mijn mensen zorgen en daarom heb ik ze een forse loonsverhoging gegeven.” Goed voor zichzelf zorgen heeft Struijk, zeventig inmiddels, ook wel verdiend. Momenteel even aan huis gekluisterd met een onwillige heup, zit hij nog vol energie. “Sinds afgelopen najaar hebben we een nieuwe operations manager, Patrick Verolme, die mij binnenkort gaat opvolgen als general manager. Dan kan ik me richten op marketing en onderzoeksprojecten. Daar ligt mijn hart.”
